Archive for the ‘Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự’ Category

Trí nhớ và những giấc mơ

Posted: 20/01/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Vũ Thư Hiên

Vũ Thư Hiên


Joseph Goebbels (1897-1945), Bộ trưởng bộ Tuyên truyền Đức Quốc Xã

1.
“Lên 4 tuổi, cô bé Shanti Dévi, sinh năm 1926 tại Delhi, Ấn Độ, bắt đầu khiến bố mẹ từ buồn cười đến lo ngại khi nói rằng “nhà của con ở thành phố Mathura, nơi chồng con đang sống”. Năm lên 6, Shanti Dévi trốn khỏi nhà, quyết định đi bộ đến Mathura, cách Delhi 150 km, nhưng không làm nổi. Cô nói với bạn cùng lớp rằng sự thực mình tên là Lugdi Dévi, đã có chồng, thậm chí còn có một đứa con nhưng không được chăm sóc nó vì cô chết sau khi sinh 10 ngày. Bị cả trường chế giễu, cô bé khóc tức tưởi, bỏ đi lang thang khắp nơi khiến cả nhà phải đi tìm..

Câu chuyện trên được viết thành sách: The True Story of the Reincarnation of Shanti Devi.

Thầy hiệu trưởng bèn viết hú họa một lá thư cho Kedernath Chowbey theo đúng địa chỉ mà Shanti nói, và vô cùng sửng sốt khi nhận được thư trả lời từ Mathura của thương gia Kedernath. Thương gia này nhờ một người em họ đến nhà Shanti ở Delhi tìm hiểu thực hư, thì cô bé lập tức nhận ra người quen cũ, thân mật tiếp đón, thậm chí còn nhắc chuyện anh ta đã tán tỉnh mình thế nào khi chồng cô đi vắng.
(more…)

Sổ tay thường dân Tưởng Năng Tiến – Đêm cuối năm nghĩ về Hà Nội

Posted: 17/01/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tưởng Năng Tiến

Tưởng Năng Tiến

Đường xa nghĩ nỗi sau này mà kinh. (Kiều)

Tôi được nghe Mưa Sài Gòn Mưa Hà Nội (thơ Hoàng Anh Tuấn, nhạc Phạm Đình Chương) từ thưở ấu thơ:

Mưa hoàng hôn
Trên thành phố buồn gió heo may vào hồn…
Mưa ngày nay
Như lệ khóc đất quê hương tù đày

Sao “phần đất quê hương” này lại bị “tù đầy” và có lắm người thốt lên những lời ai oán, thê thiết, đắng cay đến thế:

Lìa xa thành đô yêu dấu, một sớm khi heo may về
Lòng khách tha hương vương sầu thương
Nhìn “em” mờ trong mây khói, bước đi nhưng chưa nỡ rời lệ sầu tràn mi, đượm men cay đắng biệt ly. (Vũ Thành. Giấc Mơ Hồi Hương. Nxb Tinh Hoa Miền Nam 1959).
(more…)

Năm Chuột dạy đời

Posted: 17/01/2020 in Kha Tiệm Ly, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Kha Tiêm Ly

1. Chuột dưới mắt người

Tên mười hai con giáp và các con vật “cầm tinh” tương ứng, trẻ em cũng rành sáu câu, thiết tưởng không nên nhắc cho dài dòng.

Lại không ít người thắc mắc tại sao con chuột nếu xét về hình vóc thì nhỏ xiú, còn về “võ công” thì chẳng là cái đinh gì so với 11 con giáp khác (gặp mèo, gặp rắn là chạy té khói), thế mà không biết lý do gì nó lại được đứng đầu sổ trên 11 con kia?

Về việc nầy cũng có hàng lô lời giải thich; người thích lời giải thích nầy, kẻ thích lời giải thích kia, chưa ai chịu thua ai, nên lại thiết tưởng không cần liệt kê cho thêm rườm rà!

Điều chúng tôi muốn nói là con chuột trong mắt con người và trong văn chương bình dân.
(more…)

Chuyện ngày xưa

Posted: 16/01/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Đỗ Đức

Đỗ Đức
Nhớ những ngày ở Báo Việt Nam độc lập – Khu tự trị Việt Bắc

Ông Thuận là ủy viên Ban biên tập.

Uỷ viên biên tập của tờ báo có hai người, ông Thuận và ông Trọng. Hai ông đọc duyệt bài, đôi khi được ủy thác viết xã luận. Cũng có lúc làm bài vở thay Phó tổng biên tập đi vắng Tổng biên tập là ông Lê Dục Tôn, Phó bí thư thường trực Khu Uỷ, có tính tượng trưng chứ ông ấy không viết nổi bài báo).

Tôi không biết vị trí Ủy viên to bé thế nào, nhưng cùng với ông Phó tổng biên tập Tuấn làm thành bộ ba quyền lực nhất trong tờ báo. Phóng viên thì như những con ong thợ đi lượm bài vở trong các chuyến đi xuống cơ sở rồi đem nộp.

Ông Thuận ít nói. Ít nói trong đời thường đã đành, ngay trong các cuộc họp ông cũng rất kiệm lời. Tôi hay bắt gặp ông ngồi lặng lờ với vẻ mặt tư lự hàng giờ trước đống bài vở phóng viên nộp.

Có lẽ ông là người cô đơn nhất tòa soạn.
(more…)

Sổ tay thường dân Tưởng Năng Tiến – Bạn rượu Sáng A Cháng & bí thư Triệu Tài Vinh

Posted: 15/01/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tưởng Năng Tiến

Tưởng Năng Tiến

Bình đẳng về chủng tộc là một cột trụ của xã hội văn minh. Kỳ thị chủng tộc là hiện thân của sự man rợ. (Nguyễn Thọ)

Tôi không quen cũng biết (hầu hết) những người làm nhạc ở đất nước mình, trừ mỗi ông Thanh Phúc – tác giả của bản Người Mèo Ơn Đảng:

Đây sườn núi lưng đèo người Mèo ca hát
Sao còn có trên trời người Mèo ơn Đảng
Bao đời nay sống nghèo lam lũ
Nay cuộc sống dân Mèo từ đây sáng rồi
(more…)

Nhớ về Chợ Nổi Miền Tây những ngày cận Tết

Posted: 15/01/2020 in Mỹ Trí Tử, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Mỹ Trí Tử

Những ngày sắp Tết cận kề chợt nhớ lại cái không khí cách đây nhiều năm của chuyến đi khu chợ nổi Cái Răng thuộc tỉnh Cần Thơ.

Từng đợt gió lẫn vào trong ánh chiều tà xuyên qua những làn sóng của mái chèo êm ả. Những chiếc thuyền lớn nhỏ xen kẻ nhau, bập bềnh trên sông nước cùng với những trang trí vui mắt vì lúc đó chỉ còn hơn tuần nữa là đến Tết rồi.

Trên một chiếc thuyền gần đó là một gia đình thương lái nhỏ, người chồng và người vợ đều gầy còm nhưng nụ cười thì luôn nở trên môi. Cô con gái chừng độ mười bốn tuổi nhưng cũng rất vững tay chèo mỗi khi ba má bận việc giao thương trên thuyền. Nhìn vào đôi mắt đen láy trong veo của cô bé mà ước gì mình là một nhiếp ảnh gia để có thể chụp lại những khoảnh khắc đáng nhớ ấy. Cô bé có chút bối rối khi bắt gặp ánh nhìn của người khách và  đáp lại bằng một nụ cười tỏa nắng rồi đưa tay như mời khách chọn lựa những nông sản chất đầy trên thuyền.
(more…)

Bữa rượu tháng Chạp của các thầy giáo

Posted: 10/01/2020 in Phạm Nga, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Phạm Nga

1.
Hôm nay đã mùng 10 tháng chạp, cái chợ nhỏ bên cạnh nhà thờ Xóm Thuốc Gò Vấp rộn rịp người đi mua sắm đồ Tết. Chờ bà xả vào chợ mua mấy bộ quần áo làm quà Tết cho cháu nội, Hòa ngồi ở một quán cà phê gần cổng nhà thờ. Anh chạnh nhớ đâu khoảng hơn 20 năm trước, có thời gian mình đã thường ghé nhà hai người bạn thân ngụ trong giáo xứ này.

Hòa có nhóm bạn 4 – 5 người, cùng dạy học ở chế độ cũ, nay cùng ngụ ở vùng Gò Vấp, gặp nhau vẫn thường gọi nhau “thầy” dù chế độ mới không cho dạy học nữa. Bạn trong nhóm đều rơi vào khó khăn, thiếu thốn ngay sau ngày 30 tháng 4 năm 75. Có điều là, dù cùng xuất thân là nhà giáo, kiểu truân chuyên, khó khăn của riêng mỗi thầy lại đều mang đầy cá tính, không ai giống ai.
(more…)

Năm Mới, quãng đường mới

Posted: 09/01/2020 in Khổng thị Thanh-Hương, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Khổng thị Thanh-Hương

Bằng giờ năm ngoái, hàng ngàn gia đình chịu ảnh hưởng nặng nề bởi chuyến viếng thăm đầy lửa khói của Nữ Thần Pele, đứng xếp hàng làm đơn xin chính phủ trợ cấp, hầu xây dựng lại cơ sở làm ăn hay nhà cửa của họ. Một trong những con đường dẫn vào khu vực bị dung nham tàn phá là Quốc lộ 132. Sau một thời gian sửa chữa, có khi phải đối phó với 700 độ F trên mặt đất, đoạn đường này đã được phép lưu thông trở lại từ tháng Mười Một năm ngoái. Chủ nhân những căn nhà hay cơ sở bị thần nữ Pele đùa chơi đã trở về chốn cũ, để xem xét tình hình. Tái xây dựng hay dời đi nơi khác. Ở lại thì ra sao Dọn đi thì sẽ đi về đâu?
(more…)

Sổ tay thường dân Tưởng Năng Tiến – Kẻ sĩ Nam kỳ và ván bài lật ngửa

Posted: 08/01/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tưởng Năng Tiến

Tưởng Năng Tiến

Sĩ khí rụt rè, gà phải cáo.
Văn trường liều lĩnh, đấm ăn xôi.
(Trần Tế Xương)

Tác giả của bộ phim Ván Bài Lật Ngửa, ông Trần Bạch Đằng (Bí Thư Thành Ủy Sài Gòn) qua đời vào năm 2007. Tuy thế, hơn 10 năm sau nhiều vị trí thức ở Thành Phố Hồ Chí Minh Quang Vinh vẫn tụ tập nhau lại để vinh danh ông là Kẻ Sĩ Nam Bộ bằng một tác phẩm cùng tên – dầy đến 400 trang. Báo Lao Động cho biết thêm chi tiết: “Nhóm chủ biên đã nhận được sự cộng tác của hơn 50 người từng có thời gian gắn bó với ông Trần Bạch Đằng để hình thành nên cuốn sách này.”

Thiệt là tình nghĩa và trang trọng hết biết luôn. Chỉ có điều đáng tiếc là công trình trước tác đồ sộ này không có người mua, và cũng không được bao cấp (như Tuyển Tập Nông Đức Mạnh hay Tuyển Tập Nguyễn Phú Trọng) nên “các tác giả có bài viết trong tác phẩm sẽ được trả nhuận bút bằng sách ” – theo như nguyên văn lời tâm sự của T.S Quách Thu Nguyệt (thành viên của ban biên tâp) trên báo Phụ Nữ, đọc được vào hôm 22 tháng 7 vừa qua.
(more…)

Chơi và đồ chơi

Posted: 08/01/2020 in Phạm Đức Thân, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Phạm đức Thân

Tháng giêng là tháng ăn chơi
Tháng hai trồng đậu, trồng khoai, trồng cà


Tranh Bùi Xuân Phái

Đầu năm dân VN ăn chơi cả tháng, thiết tưởng cũng là dịp để bàn về chuyện ăn chơi. Đề tài quá rộng lớn, bài này xin thu hẹp chỉ đề cập đến chuyện “chơi” trong ngôn ngữ.

Dĩ nhiên muốn chơi, phải có “đồ chơi”, cho nên cũng có đề cập đến “đồ chơi” nữa.

Theo B.L. Whorf cơ cấu ngôn ngữ của một dân tộc quy định kiểu dân tộc đó nhìn thực tại như thế nào. Ngôn ngữ chỉ là âm thanh hay dấu hiệu quy ước tùy tiện với ý nghĩa biểu thị tương ứng, tự bản thân chúng không có sạch bẩn. Nhưng do tập quán văn hóa xã hội của cộng đồng sử dụng, đã tạo nên những liên tưởng nơi người nghe, chúng mặc nhiên mang ý nghĩa hàm chỉ thái độ, tình cảm của người nói. Bởi thế mới có phân biệt lối nói hoặc từ ngữ “sạch – bẩn, thanh – tục”.
(more…)

Nhà thơ Neruda và những mối tình

Posted: 07/01/2020 in Phan Tấn Hải, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự
Thẻ:

Phan Tấn Hải


Thi sĩ Pablo Neruda (1904-1973)

Nhà thơ Pablo Neruda (1904 – 1973) đã viết những dòng thơ tình tuyệt vời và độc đáo. Có thể gọi là thiên cổ kỳ văn. Pablo Neruda là nhà thơ lớn nhất của dân tộc Chile, theo nhận định của nhiều nhà phê bình. Đúng thực như thế, Neruda là nhà thơ Chile có số lượng thơ được dịch ra Anh văn nhiều nhất.

Tiểu thuyết gia Gabriel García Márquez, người Colombia, từng gọi Neruda là “nhà thơ lớn nhất trong thế kỷ 20 trong bất kỳ ngôn ngữ nào.” Cả hai đất nước Chile và Colombia đều nằm ở Nam Mỹ, cùng sử dụng ngôn ngữ Tây Ban Nha. Pablo Neruda được nhiều giải thưởng, trong đó có Giải Văn Học Nobel 1971.

Thơ của Neruda cực kỳ lãng mạn, chữ của ông như chạm thẳng vào tim người đọc. Thí dụ như:

Đêm nay tôi có thể viết những dòng buồn nhất.
Tôi yêu nàng, và nàng đôi khi cũng yêu tôi…
(more…)

Lời trần tình đầu năm

Posted: 07/01/2020 in T.Vấn, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

T.Vấn


Tranh minh họa của Mai Tâm

1.
Thế là đã hết một năm nữa. Những con số điện tử trên tờ lịch đổi chỗ cho nhau nhanh đến chóng mặt. Thời gian cứ như bay như thổi. Bao nhiêu việc phải làm vẫn còn nguyên đó. Vậy mà cứ hẹn lần hẹn lữa. Thôi để ngày mai. Thôi để tháng tới. Thôi để năm tới. Thôi để… Cho đến khi không còn lần lữa được nữa. Nhìn những tờ lịch vơi dần như sinh lực của mình cũng đang vơi dần mà tôi bất gíac rùng mình. Năm cùng tháng tận cũng có nghĩa là sức mỏn hơi tàn. Vậy mà có người bạn gìa vẫn còn chơi trống bỏi được. Tài thật. Nhưng mà có ích gì không khi cứ cố bám lấy cái mà mình không còn khả năng nắm giữ được nữa? Ngày vui đã qua mau, rồi thì ngày buồn cũng qua mau. Lâu rồi đời mình cũng… xong. Nhưng xong sao được khi còn bao nhiêu việc phải làm, còn bao nhiêu món nợ chưa trả hết? chẳng lẽ bắt con cháu chúng è lưng ra gánh?
(more…)

Sổ tay thường dân Tưởng Năng Tiến – Sông Cửu

Posted: 06/01/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tưởng Năng Tiến

Tưởng Năng Tiến

Hãy cùng nhau đoàn kết, hợp tác, hành động để sông Mê Công mãi là dòng chảy của hòa bình, là kết nối sinh tồn bền vững, thịnh vượng đến muôn đời của những quốc gia, người dân trong khu vực. (T.T Nguyễn Xuân Phúc)

Cuối năm, chính xác là vào ngày 18 tháng 12 năm 2019, FB Thanh Hieu Bui (hốt hoảng) báo động về một tai họa … đã hơi bị cũ: “Cái tin này mới đáng sợ này, đồng bằng Cửu Long là vựa lúa lớn nhất nước, chuyện này liên quan khủng khiếp đến đời sống nhân dân. Một trong những nguyên nhân là bọn Tàu Khựa nó lấy nước nguồn sông, khiến mực nước sông xuống thấp, nước mặn tràn vào.”

Nạn ngập mặn ở đồng bằng sông Cửu không phải là hiện tượng mới mẻ gì đâu, ông Lái Gió ạ:

“Mười ngày trước Giáng Sinh, ngư phủ Nguyễn Văn Chơn và vợ cư ngụ tại huyện Lấp Vò Tỉnh Đồng Tháp đã lưới được một con cá đuối khổng lồ trên sông Tiền, đoạn giữa hai Xã Tân Mỹ và Tân Khánh Trung. Con cá đuối có chiều dài hơn 4 mét ngang 2 mét và nặng tới 270 ký.
(more…)

Khi người dân đứng lên lật đổ chủ nghĩa Cộng Sản vào năm 1989

Posted: 01/01/2020 in John Simpson, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

John Simpson

Khi đế chế Liên Xô ở Đông Âu sụp đổ vào những tháng cuối năm 1989, tôi được cử đi đưa tin về các cuộc cách mạng đang đồng loạt diễn ra chỉ trong vòng có sáu tuần: Bức tường Berlin sụp đổ, cuộc cách mạng ôn hòa ở Tiệp Khắc (Czech), và một cuộc cách mạng bạo lực ở Romania.

Vào ngày 1/10/1989, không ai mơ rằng vào Giáng sinh, Bức tường Berlin sẽ sụp đổ, Tiệp Khắc sẽ được tự do, và lãnh đạo chuyên quyền Nicolae Ceausescu của Romania bị lật đổ.

Hầu hết mọi người vẫn cho rằng khối Xô Viết sẽ còn tồn tại lâu dài. Tuy nhiên, trên thực tế, đây chỉ là ‘ngôi nhà dựng lên từ những mảnh ghép’ (house of cards) – tức một sự tồn tại không bền vững, bấp bênh.
(more…)

Nguyễn Văn Tý – Ngồi thức với xa xăm

Posted: 31/12/2019 in Nguyễn Quang Lập, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự
Thẻ:

Nguyễn Quang Lập


Nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý (1925-2019)

Kỉ niệm 35 Ngày thống nhất, cũng kỉ niệm luôn ngày sinh nhật của mình he he, mình ngồi ở quán Đo Đo với mấy anh chị em TNXP đồng đội năm xưa của Nguyễn Nhật Ánh, uống rượu và hát liên miên bài này sang bài khác. Mấy cô văn công năm xưa nay đã U50 rồi mà giọng hát vẫn trong vắt trẻ trung, mắt lúng la lúng liếng thật dễ thương.

Thích nhất hai bài Mùa xuân đầu tiên của Văn Cao và Dư âm của Nguyễn Văn Tý, mình bắt mấy cô hát đi hát lại hoài. Anh Nhượng (Nguyễn Khắc Nhượng, nguyên TTK toà soạn báo Thanh Niên) ngồi cạnh mình, ghé tai mình nói, cụ Tý bây giờ sống khổ lắm. Nghe biết vậy chứ cũng chẳng hỏi gì thêm.
(more…)

Góp phần trả nợ ân tình

Posted: 30/12/2019 in Nguyễn Trần Diệu Hương, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Nguyễn Trần Diệu Hương

 

Những ngày cuối năm, trời trở lạnh, người ta nghĩ đến những người vô gia cư không nơi nương tựa, những người không may. Có khi nào bạn nghĩ đến những người đã mất một phần thân thể từ lúc còn rất trẻ?

Có khi nào bạn tưởng tượng mình đang khỏe mạnh, đang ở độ tuổi ngoài 20 đầy sức sống, chợt thấy một cánh tay, hay một phần của chân biến mất, hay tỉnh dậy với bóng tối mịt mùng bao phủ suốt cuộc đời? Hay tệ hại hơn, cả đôi chân không còn, một mắt không còn, một hay cả hai bên tai không còn thu nhận được âm thanh của thế giới chung quanh?

Các chú, các anh thương phế binh Việt Nam Cộng Hòa đã sống như thế từ ít nhất là 45 năm qua, thầm lặng, cam chịu bên lề xã hội của “người thắng cuộc”.
(more…)

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý (1925-2019), ra đi để lại một dư âm

Posted: 30/12/2019 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tuấn Khanh
Thẻ:

Tuấn Khanh


Nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý (1925-1019)

Chiều ngày 26/12/2019, tin nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý qua đời đem lại không ít ngậm ngùi cho người hâm mộ. Ông mất ở tuổi 94, sắp tròn một thế kỷ đời, để lại rất nhiều bài hát. Nhưng nổi tiếng nhất và được người yêu nhạc hát lại nhiều nhất vẫn là bài hát Dư Âm, viết năm 1950.

Từ sau năm 2000, nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý đã sống trong hiu quạnh giữa lòng xã hội âm nhạc thương mại. Những bạn bè, người hâm mộ khi gặp ông, đều nhìn thấy ông tiếc nhớ tháng ngày vàng son của mình, nhắc bài hát Dư Âm về số phận của nó sau khi ra đời, cũng mối tình chớm nở của tuổi thanh xuân.

Khi nhắc, mắt ông hấp háy nhìn người đối diện, rồi có lúc lặng người, như nhìn xuyên qua cả không gian để thấy lại những ngày tháng đẹp nhất của mình.
(more…)

Phạm Tín An Ninh – Con đường giải oan cho một cuộc bể dâu

Posted: 30/12/2019 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Đỗ Trường
Thẻ:

Đỗ Trường

 
Nhà văn Phạm Tín An Ninh và một trong những tác phẩm của ông

Sau chiến tranh, tuy bị bức tử, nhưng Văn học miền Nam vẫn hồi sinh, phát triển, để bước sang một trang sử mới. Văn học Hải ngoại, một hình thức, hay tên gọi văn chương tị nạn, là sự nối dài của nền Văn học ấy. Và từ đó, ngoài các nhà văn tên tuổi, ta thấy, xuất hiện một loạt các cây viết mới. Họ xuất thân từ những người lính, tù nhân, thuyền nhân tị nạn, như: Cao Xuân Huy, Song Vũ, hay Phạm Tín An Ninh… Chiến tranh, con đường giải oan cho cuộc bể dâu ấy, là đề tài đã được các nhà văn đào sâu, tìm kiếm làm sáng tỏ một cách chân thực, sinh động. Và khi đi sâu vào nghiên cứu, ta có thể thấy, Phạm Tín An Ninh là một trong những nhà văn tiêu biểu nhất viết về đề tài này.
(more…)

Tản mạn những ngày cuối năm: My way – Dòng đời

Posted: 27/12/2019 in Lương Nguyên Hiền, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Lương Nguyên Hiền

And now the end is near
And I so face the final certain
(My Way, Frank Sinatra)


Frank Sinatra (1915-1998)

Hôm nay, căn nhà tôi hoàn toàn vắng lặng, vợ con tôi đã đi chơi xa. Lâu lắm rồi, tôi mới có dịp hưởng cái không khí nhè nhẹ của một buổi sáng cuối năm đẹp tuyệt vời. Nắng ấm chiếu qua khung cửa sổ tràn ập vào nhà, nắng lung linh như đang nhẩy múa trên tường. Không khí yên tĩnh của ban mai, cái ấm của nắng mới, làm tôi thèm nghe một bản nhạc mà đã lâu rồi tôi chưa có dịp nghe lại. Đó là bản “My Way” của Frank Sinatra, tôi đã nghe ở quê nhà, trước khi rời nơi chôn nhau cắt rún để đi vào nơi xứ lạ quê người. Lúc ấy, tôi thấy bản nhạc này hình như đã nói lên được tâm trạng của tôi, trước một chuyến viễn du không biết bao giờ trở về và những lời mình nói hôm nay là những lời cuối cùng khi vẫy chào chia tay với bạn bè thân thương nơi phi trường. Mà quả thật, từ ngày đó tôi đã đi biền biệt thoát khỏi hẳn nơi tôi đã sinh ra và lớn lên. Đến khi tôi có dịp về thăm lại quê hương sau mấy chục năm xa cách, thì đã quá nhiều đổi thay, bạn bè tôi không còn nữa, mỗi đứa một nơi và Cha tôi, người cha thân thương đã đi sâu vào lòng đất, ngay lúc ông mất, tôi cũng không về được để vuốt mắt ông lần cuối.
(more…)

Mấy gợi ý về thời đại Tự Lực Văn Đoàn (1932-1942)

Posted: 25/12/2019 in Phạm Quốc Bảo, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Phạm Quốc Bảo

Đề cập đến Tự Lực Văn Đoàn (TLVĐ), thường ra chúng ta nhớ ngay tới một câu: “Theo mới: Hoàn tòan theo mới, không chút do dự.”. Nội dung đây được phát biểu ngắn gọn một cách dứt khóat của điều tâm niệm thứ nhất, mở đầu cuốn Mười Điều Tâm Niệm do Hòang Đạo viết, được in và phổ biến vào năm 1937. Câu này nói lên một thái độ tự tin và rõ rệt quả quyết.

Tại sao chúng ta lại sâu đậm nhớ ngay đến câu này, khi đề cập đến TLVĐ? Phải chăng, như tất cả chúng ta đều hiểu, câu tuyên bố cô đọng này được coi là kim chỉ nam cho những họat động của TLVĐ, bởi Hòang Đạo đã luôn được coi như là nhân vật luận thuyết của nhóm. Các tác phẩm ông viết ra và vai trò ông trụ trì trong nhóm chứng minh điền ấy.
(more…)

Vườn của Ngoại

Posted: 25/12/2019 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Thủy Như

Thủy Như
Kính tặng cô Ngọc Báu, cô giáo dạy Văn trường Tam kỳ II, 1979-1980

Lúc còn nhỏ, tôi thích có ông bà ngoại như mấy đưá nhỏ trong xóm vì tuị nó nói ông bà ngoại hay cho quà. Ông bà ngoại tôi đã mất nên tôi chẳng được như tụi nó. Nhưng mà tôi có vườn của ngoại, nghe rất thơ và tha thiết. Hơn bốn mươi năm nhưng tôi vẫn nhớ như in khu vườn của ngoại. Tôi nhớ ngày còn bé tí, ba tôi chở chị lớn và tôi về thăm quê ngoại. Tôi chẳng nhớ cảm giác đi xe máy hay là đường xa. Có lẽ tôi ngủ suốt từ nhà đến quê. Ông bà ngọai tôi mất khi tôi vừa chào đời. Cậu tôi, con trai duy nhất của ông ngoại, có vợ con, nhà cửa và đi làm dưới thị xã nên nhà ngoại đóng cửa nhờ mấy người bà con trông nom.
(more…)

Ông Nguyễn Hùng Trương và Nhà sách Khai Trí

Posted: 24/12/2019 in Nguyễn Ngọc Chính, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự
Thẻ:

Nguyễn Ngọc Chính


Nhà sách Khai Trí

Khi đồng bào miền Bắc di cư vào Nam năm 1954 sau Hiệp định Geneve (2O/7/1954), nhà sách Khai Trí đã có mặt tại Sài Gòn từ hai năm trước đó. Tôi di cư sớm hơn, vào Đà Lạt năm 1953 và trong những chuyến về chơi thủ đô, nhà sách Khai Trí là một trong những địa điểm tôi thường lui tới để thỏa mãn tính tò mò, tìm hiểu về thế giới sách vở tại đây.

Dạo đó, mỗi chiều cuối tuần người Sài Gòn thường rủ nhau đi “bát phố” Bonard, hết đi lên rồi lại đi xuống suốt con đường từ Quốc Hội (sau này đổi là Nhà hát lớn) đến chợ Bến Thành. Kể từ thời Đệ nhất Cộng hòa Bonard được đổi tên thành Lê Lợi. Đặc biệt con đường này chỉ đông người phía bên phải theo hướng từ tòa nhà Quốc Hội đi đến cuối đường là chợ Bến Thành.
(more…)

Cho một người vừa chết, cho một người mỏi mòn

Posted: 20/12/2019 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tuấn Khanh

Tuấn Khanh

Đám tang của thầy Đào Quang Thực tại quê nhà của ông, tỉnh Hòa Bình, giống như một lễ dựng mộ gió của người chết mất xác trên biển miền Trung. Gia đình và bạn bè của ông đứng quanh một bàn hương án, có tấm băng-rôn ghi tên và ngày chết của ông, chứ không có thi thể. Ở đâu đó, heo hút và khắc nghiệt của thời tiết và của cả trại giam số 6 Nghệ An, thầy Đào Quang Thực bị vùi ở đó theo luật của nhà nước xã hội chủ nghĩa Việt Nam, với lý do đơn giản là việc giao thi thể về nhà sẽ gây mất an ninh.

Theo thông báo, 3 năm sau khi thầy Thực qua đời (tuổi 59), gia đình mới có thể lên trại giam số 6, Nghệ An để làm đơn xin cải táng.
(more…)

Con suối Jamaica

Posted: 20/12/2019 in Phan Ni Tấn, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Phan Ni Tấn

Tuần rồi ông bạn già ở tuốt bên nhà (Huế) vô facebook lan man năm ba chuyện trên trời dưới đất đã đời rồi hỏi tôi: “Năm ngoái mấy ôn mệ qua Trung Mỹ quậy biển Punta Cana đến nổi cả rong rêu, ai cũng nể. Rứa lần ni ôn định đi xứ mô quậy tiếp hỉ?”

Nghe bạn vui miệng hỏi tôi cười cười nói đi Jamaica thì bạn vỗ đùi đánh bộp, reo lên: “A! Con suối Jamaica!” làm tôi ngớ ra, “rủa” thầm trong bụng: “Ốt dột, cái ôn ni! Jamaica ở tuốt ngoài biển mần chi có suối”, nhưng biết mình ngố, không dám cự, sợ lòi cái dốt.
(more…)

Du Tử Lê và những con chữ / như người

Posted: 19/12/2019 in Tô Đăng Khoa, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự
Thẻ:

Tô Đăng Khoa

chiều rớt / xanh / lưỡi dao,
tôi khứng! chờ… mưa tới.
(Du Tử Lê)


Nhà thơ Du Tử Lê (1942-2019)

Tôi đọc và yêu thích thơ Du Tử Lê đã lâu, nhưng thực sự có nhân duyên quen biết và trở nên thân cận với ông khoảng 7, 8 năm gần đây. Trong những năm cuối đời thi sĩ Du Tử Lê và tôi có nhiều dịp uống café với nhau vào sáng thứ bảy, chủ nhật hằng tuần tại Tài Bửu Paris hay Hạt Ngò Bistro. Qua những câu chuyện văn học, những mạn đàm về tư tưởng triết học Đông Tây, giữa chúng tôi, một già một trẻ, hai thế hệ đã thiết lập được một mối tương giao thâm quý.

Tháng 10/2018, tức là khoảng một năm trước khi ông mất, Du Tử Lê sáng tác bài đêm, treo ngược tôi: dấu chấm than! Bài thơ này được đăng trong tập thơ cuối cùng của ông, em cho tôi mãi nhé: ấu thơ mình. Tháng 10 năm ngoái trong một bài viết, tôi có ghi lại vài cảm nhận riêng của mình khi đọc bài thơ này, xin ghi lại trích đoạn nơi đây:
(more…)

Hấp dẫn phái tính của thời trang

Posted: 19/12/2019 in Phạm Đức Thân, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Phạm Đức Thân

Người là một động vật không thích sống lẻ loi mà muốn tìm bạn khác phái để kết hợp, sinh con đẻ cái nối dõi tông đường. Động vật khác như chim, công, gà… có lông sặc sỡ để hấp dẫn lôi cuốn bạn tình. Người phải nhờ vào các bộ phận cơ thể để phát tín hiệu thông tin mời gọi giao tình thân mật qua ánh mắt, nụ cười, lời thỏ thẻ, dáng đi nhún nhẩy…Giao tiếp xã hội có những tập tục luân lý hạn chế cử chỉ quá lộ liễu, khiến người không thể giống như khỉ vô tư chìa phía sau phồng lên dỏ hồng để mời gọi, mà phải tìm cách khác quyến rũ đối tượng.

Thời trang chính là một phương tiện để sữ dụng cho mục đích đó, vì thời trang luôn luôn hàm chứa ý nghĩa phái tính và tình dục. Khởi thủy từ ngàn xưa đã có phân biệt trang phục khác nhau giữa nam nữ thật ra không ngoài mục đích cơ bản là khơi dậy bản năng tình dục, vì có như vậy khác biệt thân thể mới lộ rõ. Như Havelock Ellis đã chỉ ra: “Một trong những hấp dẫn tình dục lớn nhất sẽ bị mất, và mức quan trọng cực kỳ của quần áo cũng biến đi ngay, nếu nam nữ trang phục giống nhau; đồng nhất y phục như vậy chưa bao giờ thấy trong bất cứ dân tộc nào.”
(more…)

Sổ tay thường dân Tưởng Năng Tiến – Máu me

Posted: 17/12/2019 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tưởng Năng Tiến

Tưởng Năng Tiến

Là một người trong y giới, tôi thật sự hổ thẹn vì hành động của những đồng nghiệp, khiến cho bộ mặt ngành y trở nên rất xấu xí dưới mắt cộng đồng. (BS Võ Phạm Trọng Nhân)

Bùi Ngọc Tấn bị giam từ năm 1968 đến 1973. Khi mãn hạn tù, về đến Hà Nội, ông được chào đón và thiết đãi một bữa ăn “bằng máu” của bạn bè:

“Vũ Mạc, Lê Bàn và Hường đứng trước mặt hắn. Bốn người đứng lặng nhìn nhau. Nhìn từ đầu đến chân. Nhìn từng khuôn mặt. Cười. Sung sướng… Mùi thịt nướng thơm lừng. Rượu. Rau muống chẻ giòn tươi. Đủ các loại rau thơm… Hắn không hiểu được để có bữa bún chả, Mạc đã đi bán máu. Lúc đó Mạc đã là lính me… Phải đến năm sáu năm sau, Lê Bàn mới nói cho hắn biết chi tiết ấy. Bàn cười rinh rích: ‘Chúng tao không dám nói. Sợ mày kinh, ăn không ngon. Sợ mày nghĩ là mày đang ăn thịt nó. Nó bán máu và bán luôn cả cái phiếu đậu bồi dưỡng.” (Bùi Ngọc Tấn. Chuyện Kể Năm 2000, tập I, California: nxb Câu Lạc Bộ Tuổi Xanh).
(more…)

Ho ho ho

Posted: 17/12/2019 in Hồ Đình Nghiêm, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Hồ Đình Nghiêm

Giáng Sinh còn xa, người ta đã ham vui sớm. Một vài ngả tư, trong thương xá chộn rộn, có kẻ nhập vai ông già Noel, tay thỉnh thoảng rung chuông nhỏ, miệng lâu lâu phát tiếng cười hô hô hô. Con trẻ đa số đều nhìn mê đắm, có bà mẹ bồng con lại gần xin chụp ảnh chung thì đứa mười mấy tháng tuổi nằm trước ngực mẹ an ổn kia liền dong tay phản đối, cựa mình khóc thét lên, ba phần thất kinh bảy phần khiếp vía. Mẹ đành đỏ mặt ẵm tiếng khóc khôn nguôi nọ đi xa khỏi hiện trường. Khóc tới độ ngứa cổ phát ho.

Ho đội mũ thành hô. Hô thêm dấu huyền thành hồ. Hồ tới sông, sông ra biển, cũng là thuỷ nhưng có phận nhỏ, nước vừa rồi nước lớn. Phẳng lặng đến lao xao xong chuyển đổi thành sóng gào bất tận đêm ngày. Hồ cũng là danh xưng của một họ (ho thêm dấu nặng). Họ Hồ chẳng mấy nhiều, không phổ thông như Nguyễn Trần Lê Phan… và bị lắm người “ghét ra mặt”. Mình mang ho tới hô rồi hồ, may kết giao bằng hữu chưa thấy ai chê bai. Bạn bè có khi chỉ đùa nghịch gọi “ê chú Hồ kia”. Chú nhỏ thua bác, chú này như kiểu chú em. Mấy bạn trẻ tuổi dùng chữ chú thì chuẩn mực khi phân định ra vai vế, vậy chứ nhiều lúc mình cũng muốn phân trần “xin đừng gọi anh bằng chú”. Có cô nghe lời, đổi cách xưng hô: Anh Hồ! Cô bạn đẹp gái này mang tên Hồng Minh.
(more…)

Sổ tay thường dân Tưởng Năng Tiến – Mồ mả & xương cốt

Posted: 13/12/2019 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tưởng Năng Tiến

Tưởng Năng Tiến

Khi đất nước tôi không còn chiến tranh, mẹ già lên núi tìm xương con mình. (Trịnh Công Sơn)

Vài tháng trước, TTXVN và tất cả báo chí nhà nước đều long trọng đi tin “Kỷ Niệm 51 Năm Ngày Chiến Thắng Khe Sanh – 9/7/1968.” Vào thời điểm này, tôi còn là một thiếu niên ăn chưa no lo chưa tới nên không hiểu chi về chiến sự hay thời cuộc. Mãi cho tới bữa rồi, đọc thơ Phùng Cung mới biết được cái giá mà nhiều người dân Việt phải trả cho trận chiến Khe Sanh:

Con vừa mười sáu tuổi đời
Nửa đêm vay tuổi lấy người chiến tranh
Đèn con tiễn đến cổng đình
Quay về hụt bước ngỡ mình chiêm bao
Khe Sanh – Dốc miếu là đâu
Vắng con nhớ đến bạc đầu cô đơn
Máu chiều gội đỏ hoàng hôn
Nghĩa trang mồ giả, nắm xương không mồ…
(more…)

Thánh địa trong mỗi con người

Posted: 13/12/2019 in Người Buôn Gió, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Người Buôn Gió

Nhà tôi ở số 22 ngõ Phất Lộc, thằng An nhà số 28. Tôi và nó học cùng vỡ lòng, đến lớp 3 thì nó bị đúp. Ngày bé giữa tôi và nó là những trận ẩu đả liên miên, đến mức từ nhà ra ngõ nhìn thấy nhau là lao vào đấm đá nhau.

Lúc trước nó là đầu gấu, nó bắt nạt tôi nhịn, nhưng đến năm đi học thì tôi chẳng sợ gì nó nữa, bởi ở trường tôi phải chinh chiến với bao nhiêu thằng khác nữa. Cả tuổi thơ chúng tôi là kẻ thù của nhau. Rồi 18 tuổi tôi đi lính, lính về làm giang hồ, rồi đi tù…

Khi tôi quyết hoàn lương, cầm khoan, xách máy hàn đi làm thợ quảng cáo. Ngày nọ gặp ở quán nước đầu ngõ, thằng An nói nó mở cái nhà nghỉ ở Cầu Giấy, bảo tôi đến làm biển. Nhà nó ở ngõ Phất Lộc đã bán đi, nó ở đâu tôi cũng không biết.
(more…)

Older Entries