Archive for the ‘Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự’ Category

Chung một số mệnh

Posted: 17/02/2020 in Nguyệt Quỳnh, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Nguyệt Quỳnh
Để tưởng niệm cụ Lê Đình Kình, một lão nông của thôn Hoành, người mở lại cho tôi ký ức về bóng dáng của những sĩ phu trong lịch sử VN

Nhà danh hoạ Leonardo Da Vinci có câu nói nổi tiếng: “Nếu bạn gắn được lộ trình của mình lên một vì sao, bạn sẽ có thể điều khiển được bất kỳ cơn bão nào.”

Câu nói của ông làm tôi hình dung đến những cơn bão trong lịch sử VN, đến bóng dáng những con người đã điểu khiển những cơn bão ấy. Họ mặc áo nâu, đi chân đất, bình dị, đơn sơ nhưng mạnh mẽ. Cùng với họ, biết bao nhiêu triều đại, biết bao nhiêu thế hệ đã vượt buổi can qua.

Hãy nghe về cuộc gặp gỡ của một danh tướng và một nho sinh ở làng Hàm Châu.

Vào thế kỷ thứ 13, khi Đại Việt đang phải đương đầu với quân Mông cổ. Một ngày nọ, Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật tình cờ kéo quân qua làng. Đoàn quân đang đi thì gặp phải một người đứng nghênh ngang giữa lộ. Quân lính thét la bảo tránh đường, thì người ấy quay mặt lại mà mắng rằng: “Chưa đuổi được giặc phương Bắc mà đã đuổi người Nam thì lấy ai mà chống giặc?”
(more…)

Sổ tay thường dân Tưởng Năng Tiến – Tiếng pháo & tiếng cú

Posted: 14/02/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tưởng Năng Tiến

Tưởng Năng Tiến

Ngày ngắn đêm dài đêm lại sáng
Đêm qua ai có bạc đầu không?
(Tản Đà)

Tôi nghe nhà báo Du Uyên kể chuyện pháo từ hôm trong Tết mà mãi tới bữa nay vẫn còn hơi bị ù tai:

“Nguyễn Đức Khánh, 31 tuổi, quê ở Nghệ An, làm việc tại một công ty kính cường lực ở Saigon hơn 10 năm nay. Vài năm nay, kinh tế vợ chồng anh ổn định hơn, nhất là khi mua được căn chung cư trả góp 15 năm. Để gia đình tự hào, anh hay… ‘chém gió’ vui vui mình lương cao, vài ba lần lỡ lời mình là giám đốc kinh doanh của công ty.

Tiền vé đắt đỏ, năm rồi gia đình đi tàu lửa về quê, anh phải chống chế với mẹ ‘Con lu bu không đặt kịp nên vé máy bay hết sạch’. Anh nhờ mẹ đặt xe ra ga đón mình. Anh nghĩ là xe khách như trước đây, không ngờ mẹ lo con cháu mệt, có tiền phải sướng tấm thân, nhất là ‘oai’ với hàng xóm nên đặt hẳn taxi đón con cho đoạn đường về quê hơn 120 cây số.
(more…)

Lễ Tình Nhân và người già

Posted: 14/02/2020 in Phạm Đức Thân, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Phạm Đức Thân

Lễ Tình Nhân (Valentine) người ta nói nhiều về tình yêu, nhất là của tài tử giai nhân, nam thanh nữ tú. Người già bị bỏ quên vì cho là hết thời rồi, yếu đuối, nghỉ đi là phải.

Có thực già là chấm hết, thôi sex? Hay là với dinh dưỡng và y khoa tân tiến, già bây giờ sống dai, lại càng phải nên tận hưởng lạc thú quãng đời còn lại, nhất là một khi không còn bị bận tâm bởi sinh đẻ, con cái, công việc, tiền bạc…

Á Đông chưa cởi mở tình dục, lại thêm số người già không nhiều (thất thập cổ lai hy) và Âu Tây còn chịu ảnh hưởng của thời đại Victoria trọng đạo đức, cũng như ảnh hưởng của Thiên Chúa Giáo với cái nhìn tiêu cực về sex, cho nên xã hội hầu như không để ý đến sex của người già; và nếu có thì thường là với thái độ khắt khe thiếu thông cảm.
(more…)

Quyền lực nhà văn

Posted: 12/02/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tạ Duy Anh

Tạ Duy Anh

 
Ảnh 1: Nhà văn Solzhenitsyn với TT Putin; 2: Các nhà văn XHCN hàng đầu Việt Nam nhận ban thưởng.

Nhà văn có quyền lực gì trong xã hội? Giữa hàng trăm nghề, nghề cầm bút nằm ở đâu trên chiếc thang bảng quyền lực? Câu hỏi này tưởng rất dễ trả lời nếu chỉ căn cứ vào những yếu tố bên ngoài. Theo đó, tức là dựa vào những gì nhà văn thể hiện ra bên ngoài, thì anh ta, chị ta chỉ có một thứ quyền duy nhất, thuộc loại bèo bọt, đó là cặm cụi bên bàn viết, bóp nát cả trán để cho ra thứ nhiều khi chẳng ai cần.

Nhưng sự thực có thể còn thê thảm hơn.
(more…)

Sổ tay thường dân Tưởng Năng Tiến – Giọt nước tràn ly

Posted: 11/02/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tưởng Năng Tiến

Tưởng Năng Tiến

Chế độ này như căn nhà xiêu vênh trên dốc
Chỉ cần một luồng gió lốc
Bạn bè ơi, có sẵn gió trong lòng?
(Nguyễn Mậu Lâm)

Khi có dịp gặp nhau, ở bất cứ nơi đâu, những người Việt tị nạn Cộng Sản vẫn thường hay sa đà vào những câu chuyện có liên quan đến vấn đề thời sự hay chính trị ở quê nhà. Bữa rồi, trong tiệc cưới, có ông mượn một thành ngữ thường nghe ở Hoa Kỳ (“The only good Indian is a dead Indian”) để lên tiếng giễu cợt: “Thằng cộng sản chỉ tốt khi nó không còn thở nữa.” Câu nói được nhiều người ngồi chung bàn người bật cười tán thưởng.

Sự thực (e) không giản dị thế đâu. Khối thằng đã chết từ lâu nhưng di hại vẫn kéo dài mãi mãi:
(more…)

Sổ tay thường dân Tưởng Năng Tiến – Một cái lờ & hai vị luật sư

Posted: 07/02/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tưởng Năng Tiến

Tưởng Năng Tiến

Cá trong lờ đỏ hoe con mắt
Cá ngoài lờ ngúc ngắc muốn vô.
(Ca Dao)

Sinh thời Lý Chánh Trung nổi tiếng là một nhân vật hoạt bát, năng nổ và khuynh tả. Tôi có ngồi nghe ông nói về dân chủ Nhã Điển (Athenian democracy) tại giảng đường Hội Hữu, ở Trường Văn Khoa Đà Lạt, chừng cỡ nửa giờ. Thay vì chỉ dậy cho sinh viên biết qua về nền móng dân chủ đầu tiên của nhân loại – khởi thủy khoảng thế kỷ thứ VI, trước Công Nguyên – ông dùng phần lớn khoảng thời gian ngắn ngủi này để chê trách cái thể chế dân chủ bất toàn của miền Nam.

Cả hai nền Đệ Nhất và Đệ Nhị Cộng Hoà đều có không ít khiếm khuyết (về rất nhiều mặt) nên những điều G.S Lý Chánh Trung nói không có điều gì sai cả. Nó chỉ trật ở chỗ ông đã lạm dụng khuôn viên đại học, và quyền đại học tự trị, của nửa phần đất nước (theo chủ trương pháp trị) để làm cho nó thêm suy yếu đang khi phải đối diện với kẻ thù hung hiểm từ bên kia chiến tuyến.
(more…)

Về một Thiền hữu và bốn chữ Vô Thường Thị Thường

Posted: 05/02/2020 in Nguyễn Văn Sâm, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Nguyễn Văn Sâm


Nhà văn Phan Tấn Hải

Giới văn học nghệ thuật cũng như giới tu học thường đọc sách về đạo Phật, ít nhứt là ở Mỹ, đều biết một người viết lách rất khiêm cung và thiệt là đặc biệt: đó là nhà thơ Phan Tấn Hải.

Phan Tấn Hải đầu tiên bước vào làng văn bằng thi ca nên người đời gọi anh là thi sĩ. Cái danh vị đó theo anh, dính luôn dầu sau nầy anh viết văn xuôi nhiều hơn, hay những năm gần đây anh cống hiến cho đời nhiều đầu sách về những vấn đề của Phật học, của kinh điển, những vấn đề mà nhiều vị thượng tọa, hòa thượng có nhiều năm tu tập chưa chắc đã thấu hiểu hay trình bày mạch lạc như anh.

Tôi nói anh đặc biệt vì ngoài đời anh nho nhã, khiêm nhượng, đối với ai cũng hết lòng thân thiết, giúp đỡ chân tình nếu có dịp. Trong sách vở anh viết cả chục cuốn sách về đạo Phật mà quyển nào quyển nấy cũng hình thành do sự tham khảo nhiều nguồn sách về vấn đề sẽ trình bày và đều được ký tên một cách khiêm nhường: Nguyên Giác, không có chữ gì trước đó hay sau đó.
(more…)

Sổ tay thường dân Tưởng Năng Tiến – Quẻ bói đầu Năm

Posted: 04/02/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tưởng Năng Tiến

Tưởng Năng Tiến

Nguyễn Trọng Tín đánh xe tới nhà tui, nói, tui nói với ông một câu rồi tui dzề: Dzụ Đồng Tâm cho biết điều quan trọng này: Thực sự chính quyền này không phải của dân. Dzậy thôi! (Nguyễn Quang Lập)

Tôi vẫn thường nghe nhiều người bất đồng chính kiến ở VN than phiền là họ bị theo dõi, trông chừng, hay canh giữ tại nhà. Tưởng sao chớ chỉ có “bị” thế thôi thì cũng đâu có phiền phức gì cho lắm. Ấy thế mà không ít vị liền công khai bầy tỏ sự phẫn nộ với chính phủ vì đã biến tư thất thành lao thất, khiến họ trở nên những tù nhân ngoại trú, xâm phạm vào quyền tự do căn bản của người dân, bất chấp nhân quyền hay luật pháp …

Những tố giác thượng dẫn dù không sai nhưng, xem ra, có hơi quá đáng. Khách quan mà nói thì nhà nước hiện hành chỉ trấn áp (qua loa) cỡ đó thôi là … tử tế lắm rồi. Chứ cứ theo như tôi biết, cách đây chưa lâu (lắm) thì sự việc còn tồi tệ hơn rất nhiều mà có thằng dân nào dám ho he, hó hé hay than van gì đâu. Quá lắm thì cũng chỉ dám than thở với vợ là cùng:
(more…)

Từ nhà sư Chí Hiên tới nhà thơ Nguyễn Du

Posted: 31/01/2020 in Phan Tấn Hải, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Phan Tấn Hải


Tượng đài nơi Khu lưu niệm Nguyễn Du
ở huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh (Photo: VietnamPlus)

Thi hào Nguyễn Du (1766–1820) mang trong tâm rất nhiều nỗi buồn sâu thẳm… Đó là điểm nổi bật hiện ra khi đọc lại thơ Nguyễn Du, nơi đó từng trang sách, từng câu văn là những suy nghĩ rất buồn. Hình ảnh Nguyễn Du trong văn học Việt Nam đã trở thành một đỉnh cao ngôn ngữ, một tượng đài thi ca cho muôn đời sau, tuy tuổi thọ của cụ chỉ 54 tuổi (ghi nhận, một số sách cũ ghi rằng Nguyễn Du sinh năm 1765, nhưng các sách mới ghi theo Nguyễn tộc gia phả viết rằng Nguyễn Du sinh năm 1766).

Như thế, năm nay, năm 2020, là 200 năm tính từ năm cụ khuất núi. Nguyễn Du từng có thời xuất gia… Nếu cụ ẩn trong chùa, sống suốt một đời tăng sĩ, hẳn là chúng ta sẽ thấy sự nghiệp văn học của cụ mang ngôn phong khác; có thể sẽ là một Thiền sư để lại nhiều bài thơ Thiền và một số sách luận giải kinh điển. Nhưng khói lửa thời ly loạn đã kéo Nguyễn Du về với nội chiến phân tranh, và tâm hồn lãng mạn đã dẫn cụ về những những hình bóng giai nhân trong thơ (và cả trong đời thường).
(more…)

Sổ tay thường dân Tưởng Năng Tiến – Tên đường

Posted: 30/01/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tưởng Năng Tiến

Tưởng Năng Tiến

Nam Kỳ Khởi Nghĩa tiêu Công Lý
Đồng Khởi vùng lên mất Tự Do
(Ca dao)

Cứ theo như lời của nhạc sỹ Văn Trí, tác giả bản Hoài Thu (Ly Tao ấn hành 1959) thì Đà Lạt – vào thời điểm này – còn là một nơi hoang dã:

Mùa Thu năm ấy
trên đường đến miền cao nguyên
Đà Lạt núi rừng thâm xuyên
Thác ngàn nước bạc thiên nhiên…

Mùa Thu năm ấy, tôi còn là một đứa bé vừa đến tuổi cắp sách đến trường. Cũng như bao nhiêu bạn bè cùng lứa, lớn lên giữa núi rừng thâm xuyên, trước ngực chúng tôi thường đeo tòng teng một chiếc nạng giàn thung (hay còn gọi là ná bắn chim) dù chưa có đứa nào bắn trúng được một con chim cả. Đích nhắm duy nhất mà chúng tôi có thể ghi được “thành tích” là những cái biển tên đường.
(more…)

Những cột mốc đường đời

Posted: 30/01/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Đỗ Đức

Đỗ Đức
(Viết sau ngày giỗ mẹ)


Mẹ con
Lê Phổ

Ở đời có những chuyện chỉ gặp một lần mà nhớ mãi không quên.

Câu chuyện thời học vỡ lòng tôi đã từng có lần kể trong một bài viết. Ngày giáp tết, bố bảo cầm bánh thuốc lào Vĩnh Bảo bọc lá chuối khô và một chai rượu sang biếu ông Giáo Nhâm. Ông là giáo làng, người khai tâm chữ nghĩa cho tôi.

Tôi nhanh nhảu ôm đồ lễ sang nhà ông giáo… Nhận quà biếu xong, bỗng thấy ông cầm cái roi mây lên dứ dứ: Về mặc quần vào! Lúc ấy tôi giật mình hóa mình cởi truồng.

Những năm ấy, nông thôn nghèo lắm. Cả năm vào dịp tết mẹ mới may bộ quần áo mới, có chiếc quần dài, còn quanh năm quần cộc hoặc cởi truồng! Câu thành ngữ “Gìa bát canh, trẻ manh áo mới” với lứa tuổi lớn lên trong cách mạng, chẳng ai quên, giờ nhắc lại vẫn cay sống mũi vì cái nghèo.
(more…)

Hồ Trường An, tác giả tác phẩm

Posted: 29/01/2020 in Nguyễn Mạnh Trinh, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Nguyễn Mạnh Trinh


Nhà văn Hồ Trường An (1938-2020)

Hồ Trường An là một tác giả có sức sáng tác sung mãn và liên tục có mặt trong cả 20 năm văn học miền nam và hơn 30 năm văn học ở hải ngoại. Vừa là nhà văn, nhà thơ, người nhận định văn học và âm nhạc, những tác phẩm phong phú và đa dạng của ông đã tạo thành một vóc dáng tác giả có nhiều cống hiến cho nghệ thuật.

Hơn thế nữa, đời sống thực tế và đời sống văn chương của ông cũng có nhiều chi tiết thú vị. Cũng như giữa tác giả và tác phẩm có nhiều liên hệ đáng chú ý.

Hồ Trường An tên thật là Nguyễn Viết Quang sinh năm 1938 tại Long Ðức Ðông, tỉnh Vĩnh Long và hiện sinh sống từ năm 1977 ở thành phố Troyes, Pháp cho tới bây giờ. Trước năm 1975, ông học Ðại Học Dược khoa nhưng chưa tốt nghiệp và động viên Khóa 26 sĩ quan trừ Bị Thủ Ðức rồi phục vụ tại hai chi khu Trị Tâm và Lái Thiêu thuộc tiểu khu Bình Dương từ năm 1969 đến năm 1971. Sau ông thuyên chuyển về Ban Thông Tin Báo Chí Quân đoàn III tại Biên hòa tới khi mất nước. Trong khoảng thời gian này ông vẫn liên tục tham gia sinh hoạt văn nghệ và là cộng tác viên của nhiều tờ báo xuất bản tại Sài Gòn trước ngày 30 tháng tư năm 1975 như tranh Thủ, Tiền Tuyến, Tin Sách, Bách Khoa, Ttin Văn, Tiểu Thuyết Tuần San, Bút Hoa, Vấn Ðề, Văn Học…
(more…)

Gom góp tết quê nhà…

Posted: 28/01/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Trần Huy Sao

Trần Huy Sao

Tôi giờ nương náu chốn quê xa…

Nhân Tết Tây vừa, mới qua đâu chừng gần tháng, Tết Ta lại nhón bước tìm về, sớm hơn thì thời bao năm…trôi giạt.

Ngồi dưới hiên trăng mải mê ngó Rằm tháng Chạp [là tháng Chạp quê nhà chớ quê xa giờ đang cạp tháng Giêng]. Rồi, cũng, ngồi dưới hiên trăng ngó mấy cụm Thủy Tiên phô bày vẻ dáng. Thiệt là “đến hẹn lại lên”. Thời tiết giao hòa. vừa đúng độ cho Thủy Tiên nở nụ khai Xuân. Mọi năm thì lầm lì chưa khai nụ. Năm ni…
(more…)

Từ một đồng bằng sông Cửu Long đang ngập mặn, đi thăm nhà máy khử mặn Carlsbad lớn nhất nước Mỹ

Posted: 27/01/2020 in Ngô Thế Vinh, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Ngô Thế Vinh
Gửi 20 triệu cư dân ĐBSCL sống trong cảnh hạn mặn và thiếu nguồn nước ngọt
Gửi Nhóm Bạn Cửu Long

Hình 1: TỪ NGUỒN NƯỚC BIỂN. Poseidon Water / Carlsbad Desalination Plant, nhà máy khử mặn từ nguồn nước biển qua kỹ thuật thẩm thấu đảo nghịch / reverse osmosis mỗi ngày sản xuất / cung cấp 50 triệu gallons nước/ ngày (190,000 mét khối), là nguồn nước uống tinh khiết cho 400,000 ngàn cư dân Quận San Diego. Nhóm Bạn Cửu Long đi thăm khu nhà máy khử mặn Carlsbad lớn nhất nước Mỹ; từ phải: Ngô Thế Vinh, Jessica H. Jones Director of Communications, Phạm Phan Long. [photo by Ngô Minh Triết] (1)
(more…)

Tuyết

Posted: 27/01/2020 in Ngự Thuyết, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Ngự Thuyết

Tuyết! Đấy là cái ám ảnh dai dẳng của tôi trong một thời gian rất dài. Nước tôi không có tuyết, và lẽ dĩ nhiên cũng không có nhiều món đặc trưng khác của Tây, của Tàu, của Châu Phi chẳng hạn, thế nhưng ước mơ của tôi được thấy tuyết tận mắt là tha thiết hơn cả. Nhớ thời còn học Trung Học, gặp đâu đó một câu thơ hay câu hát I’m dreaming of a White Christmas, cái ước mơ đó càng thêm ray rứt, như mơ về một chốn bồng lai tiên cảnh nào đó mà kiếp này mình không bao giờ đến được. Trong những giấc mơ đó, tôi thấy tuyết đẹp vô cùng dù tôi cũng biết có những cơn bão tuyết làm chết người.
(more…)

Chuyện chuột năm Tý

Posted: 24/01/2020 in Ngô Văn Ban, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Ngô Văn Ban

Thứ nhất đom đóm vào nhà
Thứ hai chuột rúc, thứ ba hoa đèn

Nghe chuột rúc, theo người xưa là điềm báo sự may mắn sẽ đến. Con chuột, một con vật đã đem đến cho loài người biết bao dịch hoạ như dịch hạch, phá hoại mùa màng, là mối hiểm hoạ ở các kho hàng, trên tàu biển, trong nhà. Chúng đụng đâu là cạp, gặm, khoét, xé, xoi… tới đó. Chúng làm hang, làm ổ đẻ tứ tung. Con vật như thế, khi rúc lên, lại đem đến điều may mắn cho con người sao? Lại nữa, một con vật mà trong câu đố dân gian đã nói lên tính cách không gì tốt đẹp cả: Vừa bằng quả mướp, ăn cướp cả làng. Thế mà lạ thật, trong 12 con giáp, chuột lại đứng đầu.
(more…)

Tết xưa

Posted: 24/01/2020 in Nguyễn Thị Bích Ngà, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Nguyễn Thị Bích Ngà


Mẹ Con
Nguyễn Thị Hợp

Tết, trong trí nhớ tuổi thơ của mình, là được mặc đồ mới, được lì xì và được tự do chạy đi chơi loăng ngoăng mà không bị la mắng, gọi về. Mọi người lớn bỗng dưng dễ tính hẳn ra và ai cũng thường cười bao dung với những lỗi nhỏ nhặt của bọn trẻ con lẫn của người lớn bằng câu, “Tết mà!”

Tết mà! Mẹ cắc củm từng đồng qua nhiều tháng ròng, mua vải được phân phối theo quy định, để cố may cho mỗi đứa con một bộ đồ mới. Gần tết, thợ may bận rộn nhiều đơn hàng nên từ lúc đi đo cho đến lúc khoác được bộ đồ mới là cả tháng hơn. Bọn trẻ con ngong ngóng chờ từng ngày, háo hức, đếm ngược đến ngày lấy đồ. Xong chỉ được mặc thử rồi cởi ra, để dành đến đêm ba mươi mới mặc đón giao thừa và mùng một mặc đi chúc tết hoặc đón khách.
(more…)

Du Tử Lê, con người cô đơn

Posted: 23/01/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Trịnh Y Thư
Thẻ:

Trịnh Y Thư


Nhà thơ Du Tử Lê (1942-2019)

Sinh sống trong cùng một khu vực, quanh quẩn gồm chỉ mươi dãy phố xúm xít hàng quán và chợ búa người Việt nên tôi hay gặp ông ngồi quán với những bằng hữu văn nghệ của ông. Cũng có khi tôi thấy ông ngồi một mình. Những lần gặp gỡ, tôi lại bắt tay từng người, ngồi nói dăm ba câu chuyện vãn rồi kiếu từ. Ông ít nói, chỉ hay cười, nụ cười rạng rỡ, lành, và khi cười thì khuôn mặt hơi đen sạm nhiều vết nhăn ấy bỗng nhiên như sáng hẳn lên, kéo theo đôi mắt cũng cười. Mặc dù biết tiếng ông và đọc thơ văn ông nhiều, từ thời còn là thanh niên, nhưng tôi chỉ thật sự thân thiết với ông quãng một năm trước ngày ông đột ngột ra đi, chính xác hơn là từ lúc tôi nhận in cho ông tập thơ em cho tôi mãi nhé: ấu thơ mình. (Hóa ra đó là thi phẩm cuối cùng của ông.)

Tôi để ý, tuy có nhiều bằng hữu xung quanh, nhưng trông ông lúc nào cũng như xa vắng, cô đơn.
(more…)

Nguyễn Thanh Việt: Mỗi khoảnh khắc với con trai tôi là một hành động sáng tạo (cho đến nay chúng tôi đã viết chung một cuốn sách)

Posted: 21/01/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Trần Ngọc Cư, Viet Thanh Nguyen

Nguyễn Thanh Việt
Trần Ngọc Cư dịch bài báo Every Moment With My Son Is an Act of Creation. Now we have written a book together đăng trên New York Times, 1/1/2020

Nguyễn Thanh Việt là một nhà văn Mỹ gốc Việt. Ông là Trưởng khoa Anh văn, Giáo sư Anh văn và Hoa Kỳ học, Dân tộc học tại University of Southern California.


Tranh Le Nhung

Vào cuối tuổi tứ tuần, tôi làm bố trở lại cho đứa con thứ hai, vào lúc tôi không mảy may kỳ vọng có thêm con. Cha tôi, 85 tuổi, vô cùng hân hoan khi tôi báo tin về đứa cháu thứ năm của ông.

Cha tôi gần như là một người vô cảm trong thời thơ ấu của tôi. Ông chỉ biết tập trung vào cuộc mưu sinh của một người chân ướt chân ráo mới đến xứ này. Gia đình tôi sống hai cảnh đời điển hình của Mỹ. Về phần bố mẹ tôi, đấy là gương sáng của người di dân hay tị nạn vươn tới thành công vật chất từ khố rách áo ôm. Đối với toàn gia đình chúng tôi, đấy là câu chuyện buồn của hai thế hệ, cha mẹ sinh ra ở nước ngoài và con cái lớn lên ở Mỹ, cách ly nhau bằng ngôn ngữ, văn hoá và tình cảm.
(more…)

Trí nhớ và những giấc mơ

Posted: 20/01/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Vũ Thư Hiên

Vũ Thư Hiên


Joseph Goebbels (1897-1945), Bộ trưởng bộ Tuyên truyền Đức Quốc Xã

1.
“Lên 4 tuổi, cô bé Shanti Dévi, sinh năm 1926 tại Delhi, Ấn Độ, bắt đầu khiến bố mẹ từ buồn cười đến lo ngại khi nói rằng “nhà của con ở thành phố Mathura, nơi chồng con đang sống”. Năm lên 6, Shanti Dévi trốn khỏi nhà, quyết định đi bộ đến Mathura, cách Delhi 150 km, nhưng không làm nổi. Cô nói với bạn cùng lớp rằng sự thực mình tên là Lugdi Dévi, đã có chồng, thậm chí còn có một đứa con nhưng không được chăm sóc nó vì cô chết sau khi sinh 10 ngày. Bị cả trường chế giễu, cô bé khóc tức tưởi, bỏ đi lang thang khắp nơi khiến cả nhà phải đi tìm..

Câu chuyện trên được viết thành sách: The True Story of the Reincarnation of Shanti Devi.

Thầy hiệu trưởng bèn viết hú họa một lá thư cho Kedernath Chowbey theo đúng địa chỉ mà Shanti nói, và vô cùng sửng sốt khi nhận được thư trả lời từ Mathura của thương gia Kedernath. Thương gia này nhờ một người em họ đến nhà Shanti ở Delhi tìm hiểu thực hư, thì cô bé lập tức nhận ra người quen cũ, thân mật tiếp đón, thậm chí còn nhắc chuyện anh ta đã tán tỉnh mình thế nào khi chồng cô đi vắng.
(more…)

Sổ tay thường dân Tưởng Năng Tiến – Đêm cuối năm nghĩ về Hà Nội

Posted: 17/01/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tưởng Năng Tiến

Tưởng Năng Tiến

Đường xa nghĩ nỗi sau này mà kinh. (Kiều)

Tôi được nghe Mưa Sài Gòn Mưa Hà Nội (thơ Hoàng Anh Tuấn, nhạc Phạm Đình Chương) từ thưở ấu thơ:

Mưa hoàng hôn
Trên thành phố buồn gió heo may vào hồn…
Mưa ngày nay
Như lệ khóc đất quê hương tù đày

Sao “phần đất quê hương” này lại bị “tù đầy” và có lắm người thốt lên những lời ai oán, thê thiết, đắng cay đến thế:

Lìa xa thành đô yêu dấu, một sớm khi heo may về
Lòng khách tha hương vương sầu thương
Nhìn “em” mờ trong mây khói, bước đi nhưng chưa nỡ rời lệ sầu tràn mi, đượm men cay đắng biệt ly. (Vũ Thành. Giấc Mơ Hồi Hương. Nxb Tinh Hoa Miền Nam 1959).
(more…)

Năm Chuột dạy đời

Posted: 17/01/2020 in Kha Tiệm Ly, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Kha Tiêm Ly

1. Chuột dưới mắt người

Tên mười hai con giáp và các con vật “cầm tinh” tương ứng, trẻ em cũng rành sáu câu, thiết tưởng không nên nhắc cho dài dòng.

Lại không ít người thắc mắc tại sao con chuột nếu xét về hình vóc thì nhỏ xiú, còn về “võ công” thì chẳng là cái đinh gì so với 11 con giáp khác (gặp mèo, gặp rắn là chạy té khói), thế mà không biết lý do gì nó lại được đứng đầu sổ trên 11 con kia?

Về việc nầy cũng có hàng lô lời giải thich; người thích lời giải thích nầy, kẻ thích lời giải thích kia, chưa ai chịu thua ai, nên lại thiết tưởng không cần liệt kê cho thêm rườm rà!

Điều chúng tôi muốn nói là con chuột trong mắt con người và trong văn chương bình dân.
(more…)

Chuyện ngày xưa

Posted: 16/01/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Đỗ Đức

Đỗ Đức
Nhớ những ngày ở Báo Việt Nam độc lập – Khu tự trị Việt Bắc

Ông Thuận là ủy viên Ban biên tập.

Uỷ viên biên tập của tờ báo có hai người, ông Thuận và ông Trọng. Hai ông đọc duyệt bài, đôi khi được ủy thác viết xã luận. Cũng có lúc làm bài vở thay Phó tổng biên tập đi vắng Tổng biên tập là ông Lê Dục Tôn, Phó bí thư thường trực Khu Uỷ, có tính tượng trưng chứ ông ấy không viết nổi bài báo).

Tôi không biết vị trí Ủy viên to bé thế nào, nhưng cùng với ông Phó tổng biên tập Tuấn làm thành bộ ba quyền lực nhất trong tờ báo. Phóng viên thì như những con ong thợ đi lượm bài vở trong các chuyến đi xuống cơ sở rồi đem nộp.

Ông Thuận ít nói. Ít nói trong đời thường đã đành, ngay trong các cuộc họp ông cũng rất kiệm lời. Tôi hay bắt gặp ông ngồi lặng lờ với vẻ mặt tư lự hàng giờ trước đống bài vở phóng viên nộp.

Có lẽ ông là người cô đơn nhất tòa soạn.
(more…)

Sổ tay thường dân Tưởng Năng Tiến – Bạn rượu Sáng A Cháng & bí thư Triệu Tài Vinh

Posted: 15/01/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tưởng Năng Tiến

Tưởng Năng Tiến

Bình đẳng về chủng tộc là một cột trụ của xã hội văn minh. Kỳ thị chủng tộc là hiện thân của sự man rợ. (Nguyễn Thọ)

Tôi không quen cũng biết (hầu hết) những người làm nhạc ở đất nước mình, trừ mỗi ông Thanh Phúc – tác giả của bản Người Mèo Ơn Đảng:

Đây sườn núi lưng đèo người Mèo ca hát
Sao còn có trên trời người Mèo ơn Đảng
Bao đời nay sống nghèo lam lũ
Nay cuộc sống dân Mèo từ đây sáng rồi
(more…)

Nhớ về Chợ Nổi Miền Tây những ngày cận Tết

Posted: 15/01/2020 in Mỹ Trí Tử, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Mỹ Trí Tử

Những ngày sắp Tết cận kề chợt nhớ lại cái không khí cách đây nhiều năm của chuyến đi khu chợ nổi Cái Răng thuộc tỉnh Cần Thơ.

Từng đợt gió lẫn vào trong ánh chiều tà xuyên qua những làn sóng của mái chèo êm ả. Những chiếc thuyền lớn nhỏ xen kẻ nhau, bập bềnh trên sông nước cùng với những trang trí vui mắt vì lúc đó chỉ còn hơn tuần nữa là đến Tết rồi.

Trên một chiếc thuyền gần đó là một gia đình thương lái nhỏ, người chồng và người vợ đều gầy còm nhưng nụ cười thì luôn nở trên môi. Cô con gái chừng độ mười bốn tuổi nhưng cũng rất vững tay chèo mỗi khi ba má bận việc giao thương trên thuyền. Nhìn vào đôi mắt đen láy trong veo của cô bé mà ước gì mình là một nhiếp ảnh gia để có thể chụp lại những khoảnh khắc đáng nhớ ấy. Cô bé có chút bối rối khi bắt gặp ánh nhìn của người khách và  đáp lại bằng một nụ cười tỏa nắng rồi đưa tay như mời khách chọn lựa những nông sản chất đầy trên thuyền.
(more…)

Bữa rượu tháng Chạp của các thầy giáo

Posted: 10/01/2020 in Phạm Nga, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Phạm Nga

1.
Hôm nay đã mùng 10 tháng chạp, cái chợ nhỏ bên cạnh nhà thờ Xóm Thuốc Gò Vấp rộn rịp người đi mua sắm đồ Tết. Chờ bà xả vào chợ mua mấy bộ quần áo làm quà Tết cho cháu nội, Hòa ngồi ở một quán cà phê gần cổng nhà thờ. Anh chạnh nhớ đâu khoảng hơn 20 năm trước, có thời gian mình đã thường ghé nhà hai người bạn thân ngụ trong giáo xứ này.

Hòa có nhóm bạn 4 – 5 người, cùng dạy học ở chế độ cũ, nay cùng ngụ ở vùng Gò Vấp, gặp nhau vẫn thường gọi nhau “thầy” dù chế độ mới không cho dạy học nữa. Bạn trong nhóm đều rơi vào khó khăn, thiếu thốn ngay sau ngày 30 tháng 4 năm 75. Có điều là, dù cùng xuất thân là nhà giáo, kiểu truân chuyên, khó khăn của riêng mỗi thầy lại đều mang đầy cá tính, không ai giống ai.
(more…)

Năm Mới, quãng đường mới

Posted: 09/01/2020 in Khổng thị Thanh-Hương, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Khổng thị Thanh-Hương

Bằng giờ năm ngoái, hàng ngàn gia đình chịu ảnh hưởng nặng nề bởi chuyến viếng thăm đầy lửa khói của Nữ Thần Pele, đứng xếp hàng làm đơn xin chính phủ trợ cấp, hầu xây dựng lại cơ sở làm ăn hay nhà cửa của họ. Một trong những con đường dẫn vào khu vực bị dung nham tàn phá là Quốc lộ 132. Sau một thời gian sửa chữa, có khi phải đối phó với 700 độ F trên mặt đất, đoạn đường này đã được phép lưu thông trở lại từ tháng Mười Một năm ngoái. Chủ nhân những căn nhà hay cơ sở bị thần nữ Pele đùa chơi đã trở về chốn cũ, để xem xét tình hình. Tái xây dựng hay dời đi nơi khác. Ở lại thì ra sao Dọn đi thì sẽ đi về đâu?
(more…)

Sổ tay thường dân Tưởng Năng Tiến – Kẻ sĩ Nam kỳ và ván bài lật ngửa

Posted: 08/01/2020 in Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự, Tưởng Năng Tiến

Tưởng Năng Tiến

Sĩ khí rụt rè, gà phải cáo.
Văn trường liều lĩnh, đấm ăn xôi.
(Trần Tế Xương)

Tác giả của bộ phim Ván Bài Lật Ngửa, ông Trần Bạch Đằng (Bí Thư Thành Ủy Sài Gòn) qua đời vào năm 2007. Tuy thế, hơn 10 năm sau nhiều vị trí thức ở Thành Phố Hồ Chí Minh Quang Vinh vẫn tụ tập nhau lại để vinh danh ông là Kẻ Sĩ Nam Bộ bằng một tác phẩm cùng tên – dầy đến 400 trang. Báo Lao Động cho biết thêm chi tiết: “Nhóm chủ biên đã nhận được sự cộng tác của hơn 50 người từng có thời gian gắn bó với ông Trần Bạch Đằng để hình thành nên cuốn sách này.”

Thiệt là tình nghĩa và trang trọng hết biết luôn. Chỉ có điều đáng tiếc là công trình trước tác đồ sộ này không có người mua, và cũng không được bao cấp (như Tuyển Tập Nông Đức Mạnh hay Tuyển Tập Nguyễn Phú Trọng) nên “các tác giả có bài viết trong tác phẩm sẽ được trả nhuận bút bằng sách ” – theo như nguyên văn lời tâm sự của T.S Quách Thu Nguyệt (thành viên của ban biên tâp) trên báo Phụ Nữ, đọc được vào hôm 22 tháng 7 vừa qua.
(more…)

Chơi và đồ chơi

Posted: 08/01/2020 in Phạm Đức Thân, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự

Phạm đức Thân

Tháng giêng là tháng ăn chơi
Tháng hai trồng đậu, trồng khoai, trồng cà


Tranh Bùi Xuân Phái

Đầu năm dân VN ăn chơi cả tháng, thiết tưởng cũng là dịp để bàn về chuyện ăn chơi. Đề tài quá rộng lớn, bài này xin thu hẹp chỉ đề cập đến chuyện “chơi” trong ngôn ngữ.

Dĩ nhiên muốn chơi, phải có “đồ chơi”, cho nên cũng có đề cập đến “đồ chơi” nữa.

Theo B.L. Whorf cơ cấu ngôn ngữ của một dân tộc quy định kiểu dân tộc đó nhìn thực tại như thế nào. Ngôn ngữ chỉ là âm thanh hay dấu hiệu quy ước tùy tiện với ý nghĩa biểu thị tương ứng, tự bản thân chúng không có sạch bẩn. Nhưng do tập quán văn hóa xã hội của cộng đồng sử dụng, đã tạo nên những liên tưởng nơi người nghe, chúng mặc nhiên mang ý nghĩa hàm chỉ thái độ, tình cảm của người nói. Bởi thế mới có phân biệt lối nói hoặc từ ngữ “sạch – bẩn, thanh – tục”.
(more…)

Nhà thơ Neruda và những mối tình

Posted: 07/01/2020 in Phan Tấn Hải, Tùy Bút / Tản Mạn / Ký Sự
Thẻ:

Phan Tấn Hải


Thi sĩ Pablo Neruda (1904-1973)

Nhà thơ Pablo Neruda (1904 – 1973) đã viết những dòng thơ tình tuyệt vời và độc đáo. Có thể gọi là thiên cổ kỳ văn. Pablo Neruda là nhà thơ lớn nhất của dân tộc Chile, theo nhận định của nhiều nhà phê bình. Đúng thực như thế, Neruda là nhà thơ Chile có số lượng thơ được dịch ra Anh văn nhiều nhất.

Tiểu thuyết gia Gabriel García Márquez, người Colombia, từng gọi Neruda là “nhà thơ lớn nhất trong thế kỷ 20 trong bất kỳ ngôn ngữ nào.” Cả hai đất nước Chile và Colombia đều nằm ở Nam Mỹ, cùng sử dụng ngôn ngữ Tây Ban Nha. Pablo Neruda được nhiều giải thưởng, trong đó có Giải Văn Học Nobel 1971.

Thơ của Neruda cực kỳ lãng mạn, chữ của ông như chạm thẳng vào tim người đọc. Thí dụ như:

Đêm nay tôi có thể viết những dòng buồn nhất.
Tôi yêu nàng, và nàng đôi khi cũng yêu tôi…
(more…)

Older Entries