Sáng Tạo

Hoàng Yên Lưu

Chí sĩ Phan Chu Trinh (1872-1926) từ Pháp về Việt Nam vào năm 1925, sau hàng chục năm xa nước. Ở Pháp, từ 1911, sống với hình thức bị trục xuất, cụ đã hòa mình vào sinh hoạt của giới bình dân và không lúc nào nguôi tìm đường giải phóng dân tộc khỏi vòng lệ thuộc, nghèo túng và lạc hậu. Cụ đã nghiên cứu, học hỏi và tìm ra ra bài thuốc chữa bệnh nan y cho dân tộc. Đó là phương thuốc dân chủ mà các nước Âu Tây nhờ đó đã trở thành liệt cường. Cụ tin rằng “dân trị chủ nghĩa” như thần dược có thể thúc đẩy non sông, dân tộc chuyển mình, một hoài bão mà cụ đã ấp ủ từ đầu thế kỷ 20 trong bài Tỉnh quốc hồn ca:
(more…)

Hoàng Yên Lưu

Phan Chu Trinh (1872–1926)

Một nhà không ai lo chủ trương, một nước không ai lo chủ trương, thì nhà nước ấy làm sao không tan không mất được. Đầu thế kỷ 20 giới trí thức và chí sĩ ở Việt Nam đối diện với tình hình Á đông sôi nổi với đà cải cách của Nhật bản, một quốc gia mà chúng ta coi như thân thuộc, có chút ràng buộc về tình cảm với dân tộc ta (với thành kiến Nhật bản là nước đồng loại, đồng đạo, đồng văn với ta), đã nghĩ tới việc canh tân văn hóa như nhu cầu khẩn thiết nhất có thể làm được so với phương sách dùng võ lực để lật đổ chế độ cai trị của thực dân Pháp. Trong bài Đề tỉnh quốc dân ca viết vào năm 1906, một nhà nho đã hô hào:

Việc tân học, kíp đem dựng nước
Hợp doanh đoàn cả nước cùng nhau…
Chữ tự do xin quyết một lòng
Gương Nhật bản đất Á đông
Giống ta, ta phải soi chung kẻo lầm!
(more…)

Hoàng Yên Lưu

Phan Chu Trinh (1872–1926)

Trong các chí sĩ vạch ra con đường cứu nguy dân tộc vào cuối thế kỷ 19 sang đầu thế kỷ 20, phải kể Phan Chu Trinh là vĩ nhân có tư tưởng tiến bộ và đề ra đường lối thích hợp nhất cho sự tồn vong của dân tộc ta về lâu dài.

Điều hậu thế cảm phục ông, không những vì ông hy sinh danh lợi bản thân vì đại nghĩa cho tới lúc lâm chung, mà còn vì viễn kiến của ông mà ngày nay người Việt mới ý thức rõ ràng cần tự cường, tự chủ như thế nào trước sự bành trướng của phương Bắc luôn luôn đe dọa nền độc lập của nòi Hồng Lạc.
(more…)