Sáng Tạo

Đặng Châu Long
Để nhớ anh Chu Trầm Nguyên Minh

Từ trái: Tác giả và nhà thơ Chu Trầm Nguyên Minh

Hãy cắm giùm anh cánh hoa
Nơi cánh cửa mở ra cõi ngoài
Nơi linh hồn anh bao lần ứa máu
Nơi có những chuyến xe đi về
Mang theo những điều mộng ảo
Nơi anh ôm em và chúng ta sẽ khóc
Lần cuối cùng cho mãi mãi ngàn sau
(Chu Trầm Nguyên Minh, Năm Mới)

Mùa Noel tôi hay nhớ lại bài ca NOEL NOEL của Nguyễn Hữu Ninh sáng tác, mùa Tết tôi lại nhớ đến bài ca NĂM MỚI của Phan Ni Tấn. một bài ca được phổ từ bài thơ Năm mới của Chu Trầm Nguyên Minh.

Tiếng hát khàn trầm của anh bạn Nguyễn Hữu Ninh đã lột tả hết những chịu đựng của con người trước nỗi thống khổ cuộc đời, và chúng tôi, tôi và Út Chiến, thường nghêu ngao một mình để khỏa lấp nỗi trống trải trong những ngày nhọc nhằn của thập niên 80 nơi rừng núi Thạch Thành Phú Yên.


Dàn rớ sau nhà Út Chiến

Nhà Út Chiến nằm bên giòng sông Cửa Bé và sông Quán Tường ở khu tái định cư Hòn Rớ. Trước nhà là dãy Chín Khúc Đồng Bò, sau nhà là một dàn rớ trên sông nước mà Út Chiến đã cùng anh Cụng dựng lên để làm kinh tế phụ qua ngày. Cảnh trí thơ mộng của sông núi cộng thêm chòi kéo rớ bên bờ liễu rũ đã thu hút không biết bao bè bạn tứ phương về tụ hội.

Bên bờ sông Cửa Bé tại nhà Út Chiến

Năm 2002, trong một cuộc vui ở chòi rớ, Út Chiến đã nghêu ngao lại bài ca Năm Mới góp vui. Trong chiếu hôm ấy có cả thi sĩ Vũ Nguyên và anh Họa sĩ Thanh Hồ, Thanh Hồ đột nhiên vỗ đùi và nói:” Đây là bài hát phổ thơ của Chu Trầm Nguyên Minh, anh bạn rất thân của mình từ nhiều năm trước. Chắc anh sẽ vui lắm khi biết bài hát này”. Và khi tàn tiệc , Thanh Hồ hứa hẹn sẽ mang anh Chu Trầm Nguyên Minh về đây để gặp lại đứa con tinh thần của anh qua lời nhạc Phan Ni Tấn.

Nghe vậy thôi, rồi ai nấy cũng phải lao vào giòng chảy cơm áo gạo tiền, tôi năm ấy đã vào Sài Gòn làm việc và một hai tháng lại về Nhatrang gặp gỡ bạn bè.

Tết 2003, theo thông lệ, gia đình chúng tôi lại về Diên Khánh đón Xuân cùng gia đình con gái đầu. Nhận phone Út Chiến ngày mùng một Tết:”anh chị ghé nhà em chiều nay nghe, có cả anh Chu Trầm Nguyên Minh và Thanh Hồ nữa”. Hơi bất ngờ, nhưng không hề gì, đã về tới nhà thì thời gian là của mình, huống gì là cuộc hạnh ngộ.

Chiều năm mới bên bờ sông Cửa Bé sau nhà Út Chiến thật thanh bình. Giòng sông như ngừng chảy, chỉ hiu hiu gió khẽ lay những bông liễu đỏ phất phơ .Chiếc bàn nhỏ dưới gốc liễu đã có năm người ngồi. Đây là lần đầu tiên tôi gặp gỡ anh Chu Trầm Nguyên Minh sau biết bao lần đọc thơ anh trên Văn, Văn Học, Bách Khoa, Dựng Đất…anh ngồi đó, khuôn mặt phúc hậu, giọng ôn tồn nhỏ nhẹ, đúng là phong thái của một nhà giáo lâu năm. Tôi cũng không quên ngạc nhiên thứ hai của mình : ngoài anh Chu Trầm Nguyên Minh, Thanh Hồ, Út Chiến, Tiểu Nguyệt thì người thứ năm lại là người tôi từng quen biết, anh Nguyễn Hữu Anh Tuấn. Anh và tôi cùng làm việc ở Funaco tại Trường Lái. Trái đất quả nhỏ bé .Anh Tuấn cũng chưa từng ngờ rằng, anh Lê Sỹ Ngọc -bạn thân của anh- lại là bạn cùng lớp của tôi tại trường Đặng Đức Tuấn Tuy Hòa trong thập niên 60, bởi tôi chưa hề nhắc suốt nhiều năm cùng làm tại Điện Biên cũng như ở Funaco.

Anh Chu Trầm Nguyên Minh ngồi đó, hỏi thăm chúng tôi đủ chuyện quanh phát tích bài hát đó, như thể đón lại một người thân về sau một chuyến đi xa ngái ngàn trùng. Anh ngồi nghe Út Chiến hát, mắt anh đẫm lệ, vì sao??

Trong thuở bình sinh đôi mắt ta
không hề cho đẫm lệ bao giờ
cười theo thất bại, khinh nguy hiểm
nện gót vang đường nhịp khúc ca
(Thế Lữ, Tiếng gọi bên sông)

Út Chiến vẫn hát, cố hát thật “hay” vì Út Chiến chỉ hay hát chứ chẳng hát hay. Anh Tuấn lấy máy ảnh Fuji ra tạm làm máy thu bài hát của “ca sĩ” Út Chiến để làm quà cho anh Chu Trầm Nguyên Minh. Anh Chu Trầm Nguyên Minh dường như đang hồi tưởng lại thưở ra đời của bài thơ Năm mới

“Cuối năm 1969 – đầu năm 1970 mình được biệt phái về dạy lại ở trung học Duy Tân Phan Rang, lúc này, tụi mình đã có hai cháu – con gái đầu lòng: Phạm Nguyễn Ca Dao, con trai kế: Phạm Trần Nguyễn. Mình thuê căn nhà ở Mỹ Đức, ngoại ô thị xã, căn nhà nằm bên một rừng cây Bạc Hà, lẻ loi. Để có sữa cho hai cháu, mình chạy nhiều trường, dạy cả ban đêm. Đêm đêm trên chuyến xe trở về… mình viết bài này”

……
Hãy hát giùm anh lời ca xưa cũ
Chỉ lại con đường tuổi trẻ anh đi
Chỉ lại nhớ nhung, chỉ lại giận hờn
Chỉ cho anh nơi ngày xưa hò hẹn
Chỉ cho anh ánh nắng mai hồng
Đã chói chang một thời lãng mạn
Chỉ cho anh, hỡi em
Ngoài tuổi già vừa đến
Hãy nói giùm anh một lời triu mến
Yêu anh, yêu anh, yêu anh
Dù đôi mắt này giờ đây đã dại
Dù mái tóc này giờ đây hết xanh
Hỡi em, hãy mở vòng tay ngoan
Ôm hết những úa tàn sót lại
(Chu Trầm Nguyên Minh, Năm Mới)

Tiếng hát Út Chiến đã bặt, nhưng anh vẫn nhòa lệ trầm tư:

Hút sâu giữa cõi trầm tư
Một thời thơ trẻ mệt nhừ tử sinh
Phiêu linh giữa giấc u minh
Ngẫm xưa đã vậy ngẫm mình giờ sao
Muôn cơn sóng dữ ngọt ngào
Dìm thân thế nát giữa màu tang thương
(Châu Long, Viết cho anh Chu Trầm Nguyên Minh)

Tôi lặng ngồi ngắm dáng anh, ngẫm lại những chữ “giùm” trong cuộc đón năm mới thật thảm thương. Thảm thương một cách tròn vẹn, tròn trịa bổn phận làm người. Sống chính là nhớ. “Sứ mạng của con người trên mặt đất này là nhớ” (Henry Miller)

Anh đã nhìn, đã thấy, đã nhớ, đã khóc ,đã tưởng niệm và đã giao trọn trái tim còn lại của mình cho người thân yêu chỉ để nhắn nhủ gắng gượng giữa cơn sóng gió còn dài. Bình yên và cơn phúc lớn chưa hề xảy đến cho thân phận con người. Có hề gì, dù đớn đau điên dại, anh vẫn thiết tha yêu cuộc sống này.

Đây không phải là bài duy nhất của anh được phổ nhạc, nhưng có một điểm chung là anh chưa từng là người được biết đầu tiên khi bài nhạc phổ thơ anh ra đời. như bài thơ Lời Tình Buồn của anh, Vũ Thành An phổ nhạc. Bài hát ra đời, 1967, lúc Vũ Thành An và anh gặp nhau ở Quân Trường Thủ Đức, bài hát được yêu thích và phổ biến đã 45 năm, anh biết cũng rất muộn màng

Nhìn dáng vẻ trang trọng của anh Chu Trầm Nguyên Minh, Út Chiến như thấy mình có lỗi vì hát không đạt tinh thần bài hát lắm nên nói với anh Chu Trầm Nguyên Minh sẽ mời anh Sơn (GĐ HTX Sơn Hà) đến nhà hát cho anh nghe. Thật tiếc, khi có anh Sơn đến thì anh Chu Trầm Nguyên Minh đang trên một tour biển đảo Nha Trang.

Cuộc hội ngộ bất ngờ này đã là ấn tượng khó quên của tôi. Về nhà, lục lại trong chồng tạp chí Văn cũ, tôi lại tìm thấy lại được bài gốc Năm Mới của anh Chu Trầm Nguyên Minh. Tôi đã mang theo về Sài gòn với hy vọng sẽ gặp lại anh và trao cho anh quyển Văn chứa chất kỷ niệm về một đứa con tinh thần .

ký họa của tác giả do họa sĩ Thanh Hồ vẽ

Nửa năm sau, ngày 21-06-2003 tôi lại có dịp cùng anh Chu Trầm Nguyên Minh và anh Thanh Hồ gặp gỡ tại Câu Lạc Bộ Văn Nghệ Sĩ 81 Trần Quốc Thảo Q3. Kỳ này tôi rủ thêm Nguyễn Hải, bạn thân lâu năm của tôi ở Sài Gòn cùng đi. Tôi cũng không quên quyển Văn đã chuẩn bị gởi anh. Gặp lại và trao anh quyển báo cũ, tôi chỉ nói: “Em gởi lại anh một kỷ niệm, nơi đến của nó phải là anh”. Không khí đơn giản của quán làm mọi người dễ hòa đồng và gần gũi. Bàn chúng tôi ngồi có nhiều người tôi chưa hề gặp, tôi chỉ còn nhớ anh Nhạc Sĩ Nguyễn Nam bên Đài Truyền Hình, có lẽ do dáng ngỗ ngáo phong trần khác xa độ tuổi trung niên của anh, thêm vào chiếc xe môtô phân khối lớn làm người anh lọt thỏm khi ngồi lên. Anh Thanh Hồ trổ tài vẽ ký họa cho Nguyễn Hải và tôi giữa tiếng trò chuyện ồn ào trong quán nghệ sĩ mà anh đã quá quen thuộc. Anh Chu Trầm Nguyên Minh vẫn trong phong thái nhẹ nhàng, chừng mực nói chuyện đời thường với mọi người như một người thân quen của quán nghệ sĩ này từ mấy mươi năm trước. Thảo nào những học trò cũ của anh ở Trung Học Duy Tân Phan Rang luôn nhớ anh trước tiên khi nhắc nhớ đến kỷ niệm trường xưa:

– Này , ông nói nhớ Phan rang, nhớ Duy Tân, mà ông nhớ gì nhất

– Ừ , thì nhớ câu hát : “Anh đi rồi còn ai vuốt tóc, lời tình thơm sách vở học trò…” của thầy Chu Trầm Nguyên Minh , Vũ Thành An phổ nhạc.

Gần mười năm không gặp lại, tình cờ anh tìm lại được số điện thoại của tôi. Anh gọi cho tôi như tìm lại được một người thân xưa cũ làm tôi cũng nghẹn ngào như anh.

Chúng ta chỉ là những cánh bằng tan tác. Giữa đời say bỗng thấy bóng ta trong người tương ngộ. Còn thấy nhau cứ trân trọng nhau mà chợt nhói nỗi xót xa. Tất cả chỉ là cọng củi mục giữa giòng suối mùa lũ. Có đọng lại chăng là nguồn mát lạnh của giòng suối đã đẩy xô ta giữa nỗi đời quá đỗi đa đoan.

Đặng Châu Long
22.09.2012
Nguồn: Tác giả gửi bài và ảnh

NĂM MỚI
(Văn số 172: Tuyển tập những cây bút trẻ)
Tặng Nguyễn tùng Vân

Hãy thắp giùm anh ngọn đèn
Cho anh nhìn rõ mặt ngày vừa đến
Cho anh thấy chỗ chúng ta đang nằm
Cho anh nhớ căn nhà chúng ta đang sống
Cho anh ngậm cuộc tình chưa tan
Hỡi em,cuộc cưu mang chưa đến lúc cùng
Nên hãy mừng năm mới

Hãy thắp giùm anh nén hương
Gọi hồn những người đã khuất
Những người đã bỏ anh lại một mình
Với đời mồ côi lệ đắng
Với nỗi chua cay nát lòng
Hỡi em,kẻ đã thề nguyện tân tòng
Chung một đời nghèo khó

Hãy cắm giùm anh cánh hoa
Nơi cánh cửa mở ra cõi ngoài
Nơi linh hồn anh bao lần ứa máu
Nơi có những chuyến xe đi về
Mang theo những điều mộng ảo
Nơi anh ôm em và chúng ta sẽ khóc
Lần cuối cùng cho mãi mãi ngàn sau

Hãy hát giùm anh lời ca xưa cũ
Chỉ lại con đường tuổi trẻ anh đi
Chi lại nhớ nhung, chỉ lại giận hờn
Chỉ cho anh nơi ngày xưa hò hẹn
Chỉ cho anh ánh nắng mai hồng
Đã chói chang một thời lãng mạn
Chỉ cho anh, hỡi em
Ngoài tuổi già vừa đến

Hãy nói giùm anh một lời trìu mến
Yêu anh, yêu anh, yêu anh
Dù đôi mắt này giờ đây đã dại
Dù mái tóc này giờ đây hết xanh
Hỡi em, hãy mở vòng tay ngoan
Ôm hết những úa tàn sót lại

Hãy nhặt giùm anh xác pháo
Rơi trên bãi tình nguời
Hãy ủ giùm anh cánh hoa
Úa bên bờ cuộc sống
Hãy chỉ giùm anh chỗ nào
Ngồi chờ cơn phúc đến

Hãy đốt giùm anh ngọn đèn
Thắp giữa căn nhà bao năm tăm tối
Thắp giữa cõi lòng đã hết hoài mong
Hỡi em, kẻ chung lòng khứng chịu
Bắt bóng đời nên mãi mãi tay không

Hãy gắng cười giùm anh thật vui
Đón năm mới như người hạnh phúc
Hãy gắng nuốt giùm anh giọt lệ
Nhìn mặt nhau tình đã sáng ngời
Và trái tim anh xin em cầm lấy
Chút quà riêng xin giữ cho đời

Chu Trầm Nguyên Minh