Sáng Tạo

Phạm Nga

1.
Xưa nay, đường Tự Do (tên hiện nay là Đồng Khởi) ở khu trung tâm Quận 1 Sài Gòn dù chỉ là một con đường ngắn và hẹp nhưng vẫn được tiếng là con đường đẹp nhất, sang nhất, đông người nước ngoài nhất thành phố Sài Gòn xa xưa và cũng có thể nói như thế về quãng thời gian sau tháng 4-75 cho đến nay.

Vừa qua, trên trang trithucvn.net (*), trong bút ký tựa là “Văn Hóa Không Tên Tạo Nên Linh Hồn Của Sài Gòn Xưa”, nhà văn Văn Quang đã ghi nhận rằng trên con đường Tự Do đẹp, sang ấy lại có một chuỗi 3 nhà hàng/quán cà phê là La Pagode, Givral, Brodard đã tỏ lộ cái hồn văn hóa đầy sức sống tự tại của Sài Gòn xưa.

Văn Quang kể:

“Nói đến La Pagode, Givral, Brodard… chắc chắn những người đã từng sống, từng ghé qua Sài Gòn chưa ai quên. Nhất là những văn nghệ sĩ, nhà báo, dân biểu, thường ngồi ở đấy làm nơi trao đổi tin tức nghề nghiệp. Còn một số lớn khách du lịch, sĩ quan, quân nhân, công tư chức làm việc tại “thủ đô miền Nam” và các bạn trẻ Sài Gòn thập niên 60-75 cũng hay lui tới nơi này.”
(more…)

Phạm Nga
Đình tiền tạc dạ nhất chi mai (Thiền sư Mãn Giác)

1.
Mùa Tết Kỷ Hợi vừa qua, thời tiết diễn biến khá tốt, từ sau ngày lặt lá (15 tháng Chạp), nhà vườn trồng mai vùng ngoại ô Sài Gòn đã an tâm đón nhận một vụ mai Tết thành công tốt đẹp. Riêng ở quận Bình Chánh, các nhà vườn tại xã Bình Lợi, với thương hiệu “mai vàng Bình Lợi” đã có tên tuổi, mai vàng trồng đất (cứng, khỏe hơn trồng chậu) và mai vàng bonsai của bà con được các thương nhân từ Bắc chí Nam nườm nượp đến tranh nhau thu mua, bán cả qua Campuchia rất nhiều.

Đối với dân trổng mai, xưa nay sợ nhất là vào các tháng chạp âm lịch, những trận mưa trái mùa vô duyên, không-mong-đợi thường phá hại nhiều cây mai giành để bán Tết, chưng Tết. Như vào tháng chạp năm Bính Thân 2016, những cơn mưa đột ngột khá lớn vào các ngày 17, 18, 28 đã khiến mai Tết năm đó hư hại bộn bề, nhiều nhà vườn – như ở vùng Thủ Đức – khổ sở vì thất thu, bởi mưa làm mai nở sớm trước thời điểm lý tưởng là ngày mùng một Tết. Và chúng ta, những người thích chưng mai vào các dịp Tết cổ truyền hằng năm cũng mệt mề vì mai kiểng trên thị trường hoa Tết các năm đó, tập trung là ở các chợ hoa xuân đã vừa mắc lên vừa kém đẹp so với mùa Tết các năm khác.
(more…)

Phạm Nga

Nhớ cái thời ‘ăn độn’ thập niên 80, có những cái Tết đầy khó khăn, thiếu thốn đã để lại trong tâm khảm tôi dư vị thật chua chát, nay ngồi chợt nhớ lại mà không khỏi chạnh lòng áy náy, sượng sùng, tội nghiệp cho chính mình…

Khi tôi đi học tập cải tạo về rồi lập gia đình (1977) thì thời thế sau 30 tháng 4 đã chất chồng khó khăn về mọi mặt. Gia đình cha mẹ, anh em tôi thì ở Sài Gòn, gia đình bên vợ tôi thì ở Vũng Tàu, cách nhau hơn 100 cây số, còn tôi thì sau ngày học cải tạo về đã bị chỉ định phải nhận việc ở một nông trường vùng Củ Chi, cách Sài Gòn 45 cây số. Bên nào cũng nghèo, nhất là nhà bên ba má tôi rất chật hẹp, nên vợ tôi cùng hai đứa con phải về nhờ đỡ bên ông bà ngoại ở Vũng Tàu. Ngày thường thì đã phải sống xa vợ con, cha mẹ nên mùa Tết đến là tôi lại đắn đo và thường là tôi chọn (gọi là) ăn Tết ở quê vợ, vì dù sao cũng là gần vợ, gần con mình.
(more…)

Phạm Nga

1.
Xa xưa, vài năm đầu thập kỷ 60, chiến tranh còn chưa khốc liệt mà chỉ mới có mặt đâu đó ở những vùng rừng núi thật xa đô thành Sài Gòn, lâu lắm mới nghe tiếng đại bác chợt vọng về thành phố ban đêm. Do đó, ít ra là đối với tuổi niên thiếu hồn nhiên của những cậu bé dân Sài Gòn như tôi, những tháng 12 thời ấy quả là “bình yên dưới thế”, bọn nhóc chúng tôi tha hồ háo hức trông chờ những lễ hội lớn lao, thật vui vẻ là Noel và Tết dương lịch.

Cứ bắt đầu nghe bản Jingle Bells vang vang ngoài phố cùng hình ảnh ông già Noel cỡi xe tuần lộc, tươi cười trên những tấm thiệp đẹp đẽ là tôi đã cảm thấy vô cùng nôn nao, hí hửng. Bọn trẻ, bọn thanh niên nam nữ thì lúc nào chẳng chộn rộn trong những mùa hoan lễ.
(more…)

Phạm Nga

Năm tháng trôi qua, cứ ăn-chắc-mặc-bền, cà phê bình dân thầm lặng phục vụ cho giới người nghèo, dân lao động nơi nơi, tại những quán cóc trong hóc hẽm hay các sạp, tủ bán cà phê /nước giải khát trên vỉa hè, trong bến xe, trước cửa các trường học, nhà thương, rạp hát, chỗ làm giấy tờ… Có điều là cách pha cà phê đã dần hồi đổi khác…

1. Cà Phê “Vợt” Bình Dân

Trong cõi nhân sinh đầy triền phược, bất công này lại có một điều bình đẳng thật hay ho là mọi người chúng ta, bất kể giàu hay nghèo, đều có thể uống cà phê. Từ những người nghèo, thật nghèo hèn như anh xe ôm, cậu sinh viên, dân lượm ve chai cho đến những người giàu, thật giàu có như ngài tổng giám đốc ngân hàng, ông chủ hãng xe hơi, vị trưởng phòng kinh doanh công ty nước ngoài…, đến cơn ghiền hay khi chợt nghĩ mình nên đi uống cà phê, hoặc vào bất cứ lúc nào đó rảnh rang, đều có thể đi một mình hay cùng bạn bè, đồng nghiệp ghé một quán cóc thật xập xệ bên đường hay một quán cà phê giá vửa phải hoặc một quán máy lạnh thật sang trọng, để mỗi người có thể nhâm nhi, thưởng thức món cà phê theo ý mình.
(more…)

PhạmNga

Biển cả ru tâm hồn tôi bằng khúc tình ca bất tận…
(Ca từ trong bản “La Mer” của Charles Trenet, 1945)

1.
Đang mùa hè ở nước Úc, năm giờ chiều, chiếc tàu câu rời cảng nước sâu Botany Port tiến ra khơi, mặt trời vẫn còn chói chang ở phía Tây, nắng rực rỡ, ngỡ như xế trưa ở Sài Gòn. Dù bờ biển phía bắc vịnh Botany có phi trường quốc tế Sydney luôn rộn rịp, phi cơ lên xuống liên tục, vịnh biển xanh này vẫn có vẻ gì đó tỉnh lặng, hoang liêu. Tàu câu sơn hai màu đen/trắng, kiểu dáng thật đẹp, dài 6.5 m, máy Honda 225 phân khối. Cường – bạn câu rất thân của chủ tàu – đã cho tôi và anhThành sui gia uống ngay 1/2 viên chóng ói. Mở đầu buổi câu, Phương – tay chủ tàu dễ mến – cho tàu chạy đến một góc vịnh, chỗ nước cạn có nhiều rong để mò bắt sò lông. Mọi người đều nhảy xuống nước cùng mấy cái thùng nhựa, chỉ còn mỗi mình tôi ngồi dựa mạn tàu với cái Hi- Res WalkMan. Tôi gắn tai nghe, mở máy, lơ đãng nhìn vùng biển, trời trước mắt. Sau mấy bản Summer Jazz/BossaNova ồn ả, phấn khích, nhịp 2/4 đổi sang Fox, dìu dặt, êm đềm. Vâng, đó là một ca khúc tuyệt diệu về biển mà tôi nhất định phải mở nghe lúc này – “La Mer” của danh ca Pháp quốc Charles Trenet (*).
(more…)

Phạm Nga

Nhận cái hẹn ăn nhậu với mấy ông bạn ở khu du lịch Văn Thánh, tôi đã ra đường sớm hơn giờ hẹn vì sợ mưa và kẹt xe. Trời tối hẳn mà chưa bạn nào đến nên tôi đứng trước cổng chờ. Phone cho tay “chủ xị” thì hắn còn bận và bảo hay là tôi cứ vào nhà hàng chọn bàn, kêu bia uống trước. Do ngại mình là được mời thôi, vô uống trước thì hơi kỳ nên tôi đành tiếp tục đứng ngoài đường.

Tôi ngáp, nhìn bâng quơ sang bên kia đường. Sau khi giải tỏa trống trơn, bến xe Văn Thánh hiện được xây lại, thành một trung tâm thương mại, dịch vụ gì đó. Hồi bến xe này mới đóng cửa, vợ tôi còn đi buôn chuyến hàng tạp hóa xuống Vũng Tàu và tối mịt mới về, nên thường đêm tôi phải ra đón ở một cái bến xe “chui” xuất hiện bên hông cái chợ  cũng tên ‘Văn Thánh’ gần đó. Ở cái thành phố náo nhiệt này, ở một đoạn đường có đất trống hay cạnh một khu chợ bất kỳ nào đó, chợt có một ít người tụ tập, thỉnh thoảng có vài chiếc xe dừng lại đỗ khách xuống hoặc đậu chờ số khách không thích vào bến mua vé, và luôn luôn có đám xe ôm và dân bán hàng rong…, là coi như đây là một bến xe “chui” đang ngạo nghễ hoạt động. Không có chuyện ủy ban nhân dân sở tại đến tra hỏi ai đó về giấy phép lập bến, cũng không có cảnh sát giao thông đến “làm việc”, “vịn” những chiếc xe khách đỗ sai bến. Đã có thế lực bảo kê xong xuôi hết rồi. Tất nhiên, chủ những chiếc xe sử dụng bến xe “chui” phải chi tiền cho thế lực. Và chẳng rõ có dựa vào thế lực nào khác không mà ở khu vực này còn có khá nhiều gái đứng trong tối.
(more…)

Phạm Nga

1.
Hằng năm, cứ trong vòng tháng Ba âm lịch như lúc này là ở khắp nội ngoại thành Sài Gòn, các ngôi miếu thờ Ngũ Hành rộ lên cúng vía Bà – tên dân gian gọi chung cho Năm Bà tức Ngũ Hành Nương Nương. Như hôm 19 ta, lễ vía Bà ở chùa Vạn Thọ bên bờ kênh Nhiêu Lộc đã diễn ra suốt ngày đêm.

Buổi sáng đã có một nhóm tế nam, với y trang đĩnh đạc áo thụng xanh, nón cánh chuồng, chuyên đi học trò lễ. Nhưng được bà con, cô bác mong đợi và kéo đến xem đông hơn là mấy em bóng, nhóm tế này chỉ vào đám buổi xế trưa.
(more…)

Phạm Nga

1.
Theo dự báo của ngành khí tượng, mùa mưa năm nay ở Nam bộ sẽ giống năm ngoái, tức bắt đầu từ tháng 4. Sau vài lần chập chờn “giả mù sa mưa” chóng vánh rơi vài giọt như bụi nước, đêm qua – rạng sáng ngày cuối cùng của tháng 3, cơn mưa coi như đầu mùa từ giữa đêm đã tuôn xuống vùng Sài Gòn, ít ra là ở khu vực Gò Vấp tôi ở mưa đã kéo dài và lớn dần khi về sáng, mặt trời ló dạng mới chịu tạnh. Và cũng giống như nhiều năm trước, cơn mưa đầu mùa năm nay cũng đột ngột xuất hiện sau vài ngày nắng nóng…
(more…)

Phạm Nga

Đình tiền tạc dạ nhất chi mai (Thiền sư Mãn Giác)

1.
Lâu nay, vào tháng cuối các năm âm lịch, thỉnh thoảng những trận mưa trái mùa đã phá hại nhiều cây mai giành để chưng Tết. Mấy ngày gần đây, giới trồng mai bán Tết lại rầu lo vì nhiều cây mai của họ đã nở bông sớm vì vừa bị năm nhuần vừa bị những trận mưa vô duyên!

Tôi nhớ vào tháng chạp năm Bính Thân 2016, những cơn mưa đột ngột khá lớn vào các ngày 17, 18, 28 cũng đã khiến mai Tết năm đó hư hại bộn bề, nhiều nhà vườn – như ở vùng Thủ Đức – khổ sở vì thất thu, bởi mưa làm mai nở sớm trước thời điểm lý tưởng là ngày mùng một Tết. Và chúng ta, những người thích chưng mai vào các dịp Tết cổ truyền hằng năm cũng mệt mề vì mai kiểng trên thị trường hoa Tết, tập trung là ở các chợ hoa xuân đã vừa mắc lên vừa kém đẹp so với mùa Tết các năm khác.
(more…)

Phạm Nga

1.
Năm nào cũng vậy, không khí mùa Giáng sinh đến sớm nhất với mọi người là qua nhạc Noel. Ngoài đường phố, các nơi còn chưa trang trí, làm đẹp bên trong, bên ngoài thì nhiều quán cà phê, siêu thị, trung tâm thương mại… đã bắt đầu rộn ràng phát dòng nhạc vui tươi ấy. Cả những chiếc xe đẩy, xe ba gác xập xệ bán đĩa nhạc rong, ngày ngày chuyên lặn lội vào những con hẽm xóm lao động, phát toàn nhạc tình, nhạc buồn, nhạc lính với điệu Boléro, cũng ‘độn’ vào vài bản nhạc Noel lời Việt và phát đi phát lại mãi hai bản mà giới bình dân hay trí thức gì cũng đều thích như Chuông Ngân Vang, Đêm Thánh Vô Cùng…
(more…)

Phạm Nga

Vào năm 1943, tức cách đây 74 năm, Nguyễn Bính cùng Tô Hoài, Vũ Trọng Can rủ nhau làm chuyến “hành phương Nam”. Chính ra, cách nói “hành phương Nam” liên quan mật thiết đến một bài thơ tựa là ‘Bài hành phương Nam’, được Nguyễn Bính sáng tác cũng trong năm 1943. Đó là một bài thơ phóng dật, chan chứa cảm thán từ cả hai chuyến nhà thơ vào Nam rong ruổi giang hồ…, do trước đó, vào khoảng năm 1939, Nguyễn Bính đã từng vào Sài Gòn và vài vùng lân cận, lê gót ở Chợ Quán, Đa Kao rồi sang Biên Hòa, xuống Mỹ Tho, Vĩnh Long…

Mặt khác, tương tự như thể loại ký sự, bút ký bên tản văn, ‘hành’ bên thi ca mang tính cách một hình thức phô diễn những suy nghĩ, cảm xúc của nhà thơ về một hoàn cảnh sống, một hành trình, cả là một đào thoát về mặt tâm tưởng. Nếu xa xưa, thi ca Trung Quốc có bài ‘Tỳ bà hành’ nổi tiếng của Bạch Cư Dị thì Việt Nam cũng có các bài ‘Tống biệt hành’, ‘Can trường hành’, ‘Vọng nhân hành’ tuyệt hay của Thâm Tâm, và tất nhiên cả bài ‘Bài hành phương Nam’ với cái tựa thật nôm na, giàu ấn tượng của Nguyễn Bính.
(more…)

Phạm Nga

Bé Phụng và mèo

1.
“Tánh anh nóng nảy, nổi cộc lên thì coi hung lắm, phải đi chùa cho nó trầm tính lại”. Đã một thời, nhiều lần vợ tôi đã nhận xét và đề nghị như vậy.

Ngày xưa, bố tôi theo Tây học, từ Bắc vào Nam làm báo, ra cả báo Pháp và dịch sách, tánh khí nghệ sĩ, phóng dật, khiến cho căn nhà nhỏ của gia đình ở khu Đa Kao thời đó thỉnh thoảng lại chộn rộn cái không khí văn chương chữ nghĩa. Có lần, lấy cớ khui một chai rượu chát rất xưa, bố tôi mời vài người bạn thân đến nhà chơi. Cần nói thêm là trong số văn hữu của bố tôi thời đó, tôi khoái một bác cùng dân Bắc kỳ, để chút râu kiểu Hitler dưới mũi, thường phong nhã với bộ cánh veston, foulard với ống píp, đó là nhà thơ/nhà văn Tchya Đái Đức Tuấn. Núp phía sau một bức bình phong, tôi lén theo dõi người lớn nói đủ thứ chuyện trên đời. Chợt tôi nghe bác Tchya cười, vỗ vai bố tôi, gật gù bảo: “…Vậy là toa cũng rất libéral về vấn đề tôn giáo!”.
(more…)

Phạm Nga

Mấy ngày nghỉ lễ vừa rồi đám bạn già rủ đi Mũi Né tắm biển chơi, rồi nếu ai nấy còn sung, trên đường về sẽ ghé chùa núi Tà Cú. Tôi thắc mắc, hết tháng Bảy âm lịch rồi còn hành hương gì nữa thì ông bạn đề nghị vụ đi chơi này giải thích cảnh chùa Linh Sơn giữa rừng núi mùa nào cũng đẹp và lên chùa còn để xin trúng lô tô kiểu Mỹ nữa, thưởng jackpot lên gần chẳn 30 tỷ rồi!

Do thích chụp ảnh nên từ lâu rồi tôi đã từng rong rủi dặm trường, thăm các thắng cảnh, các chùa chiền ở vùng duyên hải Bình Thuận, như Mũi Né, chùa Linh Sơn, dinh Thầy Thiếm, chùa Cổ Thạch … Tôi nhớ nhất là chuyến hành hương đâu khoảng đầu năm 2002, khi núi Tà Cú còn chưa có cáp treo đưa khách lên chùa Linh Sơn như hiện nay nhưng đã có đường trải nhựa đã làm xong từ ngã ba quốc lộ 1 chạy vô tới chân núi.
(more…)

Phạm Nga

Đi trên đường John, cứ ngỡ Sài Gòn một dạo;
Ngồi Cà phê 86, cứ ngỡ tưởng Brodard.
*Nguyễn Ngọc Thành

1.
Tôi đến Sydney vào cuối tháng 11. Nghe vậy, một người bạn vui vẻ nhắn trên facebook “OK, ở đây đang cuối xuân đầu hạ. Còn vài cơn mưa nhưng nói chung là ấm áp, mát mẻ…”. Lần đầu tiên đặt chân đến nước Úc, rồi ở được vài ngày, tôi lại thấy cái ‘nói chung’ trong message của anh bạn có hơi khác trời thực đất thực một chút. Trước hết, thời tiết ở đất Úc – ghi nhận cụ thể là thành phố Sydney, nơi tôi sống gần 3 tháng – phải nói là lạ lùng. Giữa mùa hạ, giữa những chuỗi 3 – 4 ngày thật nóng đột ngột có một ngày lạnh, bất kể hôm đó không mưa hay có mưa. Hoặc sáng ra, mới sớm mai chỉ thấy nắng, nóng nhưng đến trựa lại đổi qua lạnh, lạnh luôn đến chiều tối. Có ngày, đã biết trước là 37-38 độ C nhưng sáng sớm, mở cửa bước ra đường thì phải có áo ấm, khăn choàng cổ vì lạnh đến 16 -17 độ C. Trước tình trạng này, từng có người, sáng ra tưởng bở, không thèm đem áo lạnh theo khi ra đường nên đang đi chơi ngoài phố phải chạy vô shop mua ngay cái áo lạnh trồng vô người mới có thể đi chơi tiếp… Tôi không thể không tỏ bày về kiểu thời tiết chuyển biến kỳ cục này thì anh sui lắc đầu, nhún vai: “Bởi vậy nên dân Việt tụi tôi ở đây rồi mới kêu là… Úc Khùng!”.
(more…)