Sáng Tạo

Hồ Đình Nghiêm

“Trăm năm bia đá cũng mòn
Bia chai cũng bể chỉ còn bia ôm”.

Tranh Dương Đình Sang

Mới sáu giờ, mặt trời đã rụng xuống sau chùa. Cây cao niên và tường rêu ngói ẩm như biết thu hút bóng tối. Tà dương dâng tràn. Những chân mây tím thẫm thôi bay, những bóng điện bắt đầu thắp sáng, lung linh phố phường phía bên kia sông. Sông là giãi lụa xanh uốn lượn ôm lấy chùa, đò trôi ngang thảng hoặc nhưng tuyệt chẳng một lần cập bến. Chùa đoạn lìa với mọi thứ, hoặc mọi vật đều chẳng muốn phá vỡ nỗi tịch lặng của chùa chiền. Buổi chiều, do đó, ngây dại một nỗi buồn. Trầm tịch bóng hoàng hôn xâm thực từ tốn cái khuôn viên luôn chôn chặt thứ không gian đầy u ẩn.
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

Sương đứng bên cửa cúi đầu nhìn xuống. Nước mưa làm con đường đen bóng như trãi một đoạn vải sa tanh. Và cũng chính mưa, nó làm cho cái đoạn vải ấy trơn tru, chẳng có gì thêu dệt trên bề mặt. Không một bóng người đi qua. Lâu lắm mới có chiếc xe vụt ngang, lung linh một vệt màu vàng đỏ thấm ướt, rồi rũ sạch nó chóng vánh chảy xuôi về cuối tầm mắt. Sương kéo tấm màn cửa lại. Tấm màn vải dầy nặng, cũng màu đen, nhưng là cái đen đúa của khô mốc.

– Màn của chị may hay của chủ nhà?

– Mình không may mà đi lựa mua. Khi dọn đến ở chỉ nhìn ra một sự trống rốc. Lạnh lùng và chẳng có gì đáng lưu giữ.
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

Thời nhỏ, tôi là học trò kém. Kém là chữ cô dùng, không như những người khác đều kêu: Đồ học dốt! Thấy chưa hả, lại thòng thêm chữ “đặc”. Dốt đặc là chi? Tôi nào có thông minh để hiểu thấu. Chỉ biết trong mấy nồi chè của o quen mặt thường gánh vô sân nhà bán có hai loại: Chè đậu ván đặc hoặc đậu ván nước. Con nít kêu đậu ván đặc là chè cứt mũi và tôi vẫn thích ăn đặc (sền sệt) hơn là nước (lỏng bỏng).

Con Nữ, tên họ đầy đủ là Trần Lê Trinh Nữ, học cùng lớp, ngồi bàn đầu đã khai mở trí óc tôi: Dốt đặc vì mi đặc biệt dốt, dốt một cách đặc biệt. À, té ra là rứa. Từ bữa ni trở về sau tau kêu mi là Nữ đẹp đặc, vì mi đặc biệt đẹp, có sướng hung không? Trinh Nữ nguýt: Đã dốt còn bày đặt ba trợn. Liệu hồn, tau mét anh tau đánh cho mi sặc gạch.
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

Tranh lụa của Đinh Trường Giang

Ở đâu đó trong Nam, thầy Hoặc được mời ra phụ trách giảng dạy môn thẩm mỹ học cùng lịch sử mỹ thuật. Dáng cao gầy, tóc để dài, thầy hút pipe, khói thuốc số 79 thơm ngọt cứ vấn vương mãi trì hoãn, không tan loãng vội. Ít ra thì tiên khởi, đó là nét khác lạ có nơi người thầy, chút phong cách lôi cuốn mang theo ra vùng địa đầu giới tuyến. Ngày đầu thầy “thõng tay vào lớp”: Công việc của tôi là truyền đạt lại những gì tôi thu thập, kiến thức, sự hiểu biết; nhưng phút gặp gỡ ban sơ này, tôi muốn đón nghe các anh chị kể chuyện, bất kể chuyện gì. Mưa nắng, biến động, lề thói, văn hoá ẩm thực, thành kiến, dị đoan… Tôi ở xa, chỉ mường tượng ra một chân dung mang nhiều tính thêu dệt. Và thú thật là tôi thấy thành phố của các anh chị rất đẹp, nhưng tôi chẳng mấy thích nét đẹp ấy. Cái tôi, hoặc sự cảm nhận đầy chủ quan là điều nên tránh. Tôi nhại một câu nói nhiều người ca tụng, đại khái rằng tình yêu là khi hai kẻ cùng nhìn về một hướng. Tôi không thích thứ định nghĩa này. Chúng ta sẽ cùng nhau trao đổi, thế nào là thẩm mỹ học?
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

1.
Hương là con ghẻ, không được như Mùi là con ruột.

Mùi ngó dung mạo “con ghẻ”, rõ là con gái mặt hoa hoặc con ghệ da phấn, thắp đuốc tìm không ra một hột mụn mằn ghẻ nhọt. Cớ gì chim sa cá lặn trắng da dài tóc lại bày chuyện phân bì phân lê?

Chứ gì nữa, vượt biển nè, được nhà nước phỏng vấn thu nhận cho định cư nè, dắt đi sắm áo xống nồi niêu nè, cho đi học tiếng tây tiếng u nè, được tiền trợ cấp hàng tuần nè. Không xem như con ruột thì ai hơi đâu mặn nồng chăm sóc tận răng kiểu đó. Anh chị Hương làm giấy tờ bảo lãnh từ Việt Nam qua, nhà nước đặt điều kiện chúng mày nuôi được nó thì tao chấp thuận. Chân ướt chân ráo sang tới đâu được dúi vào tay chút bổi nào, con ghẻ là ở chỗ đó, đồng không trự nỏ có giắt lưng. Lạnh tanh! Đường ai nấy đi. Bơ ngơ bát ngác!
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

1.
Với vận tốc trung bình, không nhanh chẳng chậm, khoảng cách giữa đi và đến, lộ trình phải trả là 45 phút. Đã từng thử nghiệm qua hai lần, sự sai biệt chẳng mấy nhiều, sớm muộn dôi ra hoặc trễ hụt chừng hai ba phút. Ba Dao dừng xe, tắt máy, vén tay áo, đồng hồ nhảy số 5:15. Mùa này sương xuống nhiều, lây lất một màu sữa đục giăng đầy, phủ choàng. Nếu chạy xe vào con đường mòn này lần đầu, sẽ không mấy ai nhìn ra dáng đứng xiêu đổ của một cái chòi lá xác xơ tàn tạ nằm thu mình sát con nước trôi chậm từng đám lục bình. Chim không kêu, gió chẳng phát tiếng khi thổi qua, cánh đồng đầy cỏ dại thực sự chưa thức giấc.
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

Đó là con đường nhỏ nằm ở ngoại thành, bên hông cài đặt thưa thớt nhà cửa, mái ngói phủ rêu xanh ẩn mình sau những cây lưu niên luôn dày đặc bóng lá bao che, thường trực ôm giữ sự quạnh vắng. Con đường không mấy dài, đã thế nó bị cắt nhiều đoạn bằng sự hiện hữu của một vài am miếu chẳng biết thờ phượng những thần linh nào, kiến trúc cổ xưa, vách vôi bạc màu nhưng những chân nhang thì luôn mới, ít khi nguội lạnh cọng khói xám trườn thân dật dờ, xô đẩy sự doạ dẫm trong câm nín trên từng nấm mồ vô chủ rải rác đó đây. Sánh đôi với đường vắng là con sông ngoài kia tự động bẻ ngoặt chia nhánh vào, đòi vươn mình ra cửa biển, mực nước thấp vào hè và ngấp nghé bờ, dâng cao rất nhanh vào mùa đông để chẳng mấy lâu thuỷ thần giận lẫy phật lòng làm tình làm tội. Bình thường, diện mạo nó chỉ thay đổi vào bốn chữ vĩnh hằng: Nắng đục mưa trong. Ở đâu có nước ở đó có cá, ở đâu có sông ở đó có đò nổi trôi, cắm dùi. Muôn đời sông nước đều thuỷ chung nuôi cá và người, đơn giản để nghĩ vậy. Đò có gái bán hoa, khách làng chơi xuống ngủ qua đêm khám phá thêm chuyện bí mật khác: Mùa đông, những tối mưa nghiêng sợi vãi khói trắng mịt mờ đầy sông, lúc ấy con nước sao ấm lạ. Ấm như thanh củi vừa tàn cháy hết độ dài dưới đít một cái nồi nhôm chưa làm sôi tăm dung dịch đang chứa. Có thể trần truồng dạng chân ra vốc nước kỳ cọ lau mình lau mẩy vệ sinh cheo leo trên trường lưu thuỷ mang tên dòng Hương. Đã là hương thì không hẳn đều là hương thơm. Mọi vật ở đời luôn có hai mặt, sấp ngửa, thiện ác, đẹp xấu.
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

Mùa này gió nhiều, siêng thổi. Nó đi lồng lộng giữa trời cao đất rộng rồi lòn lách giữa con lộ đầy xác lá. Gió làm cảnh sắc co rúm lại, đi nghênh ngang để vặt trụi những thứ đang cố sức bám víu, cần một nương náu, một tàn hơi mà Hạ bỏ sót đó đây. Không cứ là ngoại vật, dấu kín tận trong lòng cũng bị ảnh hưởng, một nỗi niềm se sắt vừa bị gió đánh động, hờn căm. Hình như Thu vẫn chướng thế, Thu làm người ta buồn vô cớ, chẳng mấy ai hân hoan. Thu là khúc dạo đầu ngắn, mở ra trường khúc mà Đông đang chuẩn bị đóng bộ, khởi động cả giàn giao hưởng buốt lạnh tiếng kèn đồng.
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

Email chuyển tiếp quanh một vòng, cả nhóm đếm ra chỉ có sáu mạng là “chơi được”, vậy chớ muốn thống nhất giờ nọ ngày kia để gặp mặt nhau xem chừng cũng “mệt dữ à nghen”. Sáu mạng thảy đều trên sáu bó, thảy về vườn, thảy chây lười ngồi không, rất bất thiện ở cái khoản nhàn cư, thế mà kết quả của hồi âm rằng thì là: A bận ra phi trường đón anh chị sui từ bển qua du lịch, B mắc đến nhà con ăn thôi nôi đứa cháu nội, C ăn cái giống gì mà tự nhiên đau bụng, bắt tay thằng Tào Tháo đã hai hôm, D kêu sao không tổ chức ban ngày mắt tôi lóng rày đêm hôm chẳng phân biệt được đâu là nhà ngói đâu là nhà tranh. E bảo tìm hàng quán khác thì ô-kê chứ thực đơn chỗ ấy dầu mỡ bỏ mẹ…
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

Lý lịch Phan Thị Cẩm Lệ thoạt đầu sơ sài, giản đơn.

Mở mắt chào đời vào mùa xuân có vạn người vui có triệu người buồn.

Sinh quán: Hoà Vang, Quảng Nam.

Ba: Cầm súng cho Nguỵ quyền.

Mẹ: Nội trợ, sau đổi qua mua bán phế liệu, ve chai đồng nát.

Học lực: Xong tiểu học.

Không cần tới thầy bói, nếu cứ “sao y bản chánh” như thế mà luận thì đời con gái của Cẩm Lệ e mãi lầm lạc đi trong đường hầm chẳng bao giờ nhìn ra ánh sáng. Bóng tối là thứ gì rất đỗi quen thuộc, hiện thực; bao trùm mọi hoàn cảnh chứ nào chừa cho một ai cá biệt. Không có lê nên cứ vui với lựu, ánh trăng nhợt nhạt nên vẫn thuỷ chung nương cậy vào đốm sáng đèn dầu. Bình địa, chẳng có núi để leo lên đứng trông vời núi khác. Không có nhà ngói nên đành thiệt thòi trú ẩn vào nhà tranh. Voi không thấy đi qua nên chẳng đơm mộng ước được ngó ra tiên. Đời bày ra khẩu quyết “ai sao ta vậy” và khó khăn làm bức tử một sự phân bì, so đo, hơn thiệt. Thoát ra khỏi vùng đất chôn nhau cắt rốn này thì hoạ may…
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

Tranh minh họa của Đinh Cường

Nhỏ thua anh tới một con giáp, nếu anh là vá là mực là vện thì đích thị Thu là cún là cầy tơ. Và như thế, theo cách luận chuyện của nhà đương cuộc cũng như đương đại Hà Nội, cả anh và Thu đều có cấu trúc tâm thần giống như con người.

Con người mang tên Thu tốt nghiệp đại học, xong cái đầu quân vào làm việc cho tập đoàn CN. Toà nhà cao tầng xám ngoét nọ dựng đặt mẫu tự CN sơn đỏ làm thương hiệu rất bề thế. CN không phải viết tắc từ chữ Con Người, Thu thích anh gọi đùa, rằng Thu là thứ Năm mà luôn bị Chủ Nhật nhốt kín.

Thực ra CN chỉ làm gọn, giản lược, cô lại từ chữ Canadian National Railway. Một thứ tựa như tổng cục đường sắt ở bên nhà. Đi tàu Thống Nhất thì chưa rõ tốn mấy triệu đồng, nhưng ưa nổi máu giang hồ xuyên lãnh thổ Canada, cà khịa cùng Thu thì giá cả rất phải chăng. Thu còn cho hay, nếu tàu khởi hành muộn chỉ năm bảy phút so với giờ giấc dự tính thì bận sau công ty sẽ bồi thường thiệt hại bằng cách giảm bớt 20% tiền vé, nếu quý vị còn ngứa chân ưa phiêu lãng rày đây mai đó.
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

Trước hôm chính thức giã từ Québec để xuôi đổ về phương Nam, chúng tôi bày ra cuộc chia tay khá rậm rật, khá ồn ào, khá cuồng say. Thú thật là tôi không cưỡng chống lời đề nghị của Jessica khi cô muốn vào một discothèque nhốt chặt thứ âm thanh kích động lớn hết cỡ cùng thứ ánh sáng vằn vện luôn thay phiên liếm vào châu thân ngập sắc màu đọng nhiều ảo giác. Bia đổ vào người và những giọt mồ hôi tẩm đầy độ cồn chóng bốc hơi giữa khe ngực ướt át đàn hồi. Nếu bạn chưa từng một lần thử xàng xê khiêu vũ, bạn sẽ an lòng khi chôn chân vào giữa những kẻ đang bị động kinh, chúng luôn phát ra những điệu bộ chẳng giống ai và như có một hấp lực giây chuyền, một sự nhiễm xạ đang lây lan, bạn cũng sẽ hoa tay múa chân lắc lư đầu mình, sống động hơn lũ zombie bị cướp mất thần hồn.
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

Nguyễn Văn Tình uống hết tách cà phê tự pha chế. Trời sang mùa, ngoài ô cửa, nhợt nhạt thứ bình minh chưa thực sự thức giấc, ngái ngủ dán vào vuông kính mờ chút màu bẩn, lấm lem. Nếu có nuôi gà, không chắc Tình sẽ nghe ra tiếng gáy. Nếu gà gật hiểu được ngôn ngữ của loài gia cầm, thế nào cũng vọng tiếng Trống phân trần cùng Mái: Mẹ con bây cứ ngủ yên, còn sớm quá mà, đừng bắt bố phải gân cổ lên gáy trái quy định. Tình bắt đầu thay áo quần, nhớ mơ hồ một câu văn: Con gà cứ tưởng tiếng gáy của mình làm nên bình minh. Tình ngồi xuống chiếc ghế thấp để mang vớ tròng chân vào đôi giày đặt gần cửa. Không phải vô cớ mà trí óc Tình nhốt chật hình ảnh gà. Huỳnh Thị Thương, vợ Tình, đã từng băn khoăn: Mình nên nấu món gì để mời khách, hả ông? Hội ý một hồi, trong thực đơn ba món ăn chơi có lọt vào món phở. Phở gà. Là người quen cơm nhà quà vợ, Nguyễn Văn Tình như con gà trống ưỡn ngực, đập cánh: Ai chẳng biết chứ bà Thương, vợ tôi mà nấu phở gà thì ngon cho nhức nách! Đó không hẳn là thương vợ, sợ vợ hoặc nịnh vợ; khách từng đến ăn và khách từng xuýt xoa, bảo chứng 100% chuyện ấy là cả một sự thật. Có ông bảo sau khi liếm mép, lau miệng mỡ: Tôi mà dò trúng vé số thì tức khắc sẽ mở ngay một nhà hàng thật bề thế, xong cái rinh bà Thương này về làm sếp bếp, ông Tình có vui lòng cho phép không nè? Địa phương mình cư ngụ chả có quán nào khả dĩ ngó được đặng làm nơi sum vầy chào đón khách phương xa cả. Phải cho chúng hiểu là địa linh này có lắm vì sao chưa tiện lộ hình. Ăn nói bổ bã? Cũng không hẳn. Bạn bè ông Tình ai nấy đều nhiễm bệnh chém gió đấy thôi. Hơi bị vô tư. Thảy một duột miệng hùm mà gan sứa! Sao Mai sao Hôm sao Bắc Đẩu cứ thế mà lu câm, chưa tiện xuất đầu lộ diện nhấp nha nhấp nháy, cứ đêm dài lắm mộng thường hằng.
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

Quần dài móc trên cây đinh đóng tuỳ tiện vào vách, chỗ xét thấy thuận tiện. Áo cụt tay máng vào lưng ghế. Hào tròng chúng vào thân vội vã. Người tuôn đổ mồ hôi, nóng và nhớp nháp. Muốn dội qua một vài gáo nước cũng hết còn phút giây nào nữa. Phụng đang nhăn nhó mặt mày rên la. Ngọn lửa phát nhiệt bùng cháy. Hãy cố giữ bình tĩnh, Hào nói cho riêng mình, cùng lần với cuồng quay, ở mắt đảo quanh, ở đôi chân vụng lui, tới. Mấy hôm trước, Hào thử vẽ ra một chuỗi sự việc, sắp xếp có tính toan để thực thi, nhưng anh quên tưởng tượng tới cơn đau “quắn đít” của vợ.
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

Khi anh bắt đầu thời chơi ba hột cho tới hết nồi chè hạt sen hồ Tịnh Tâm nấu với đường phèn Đài Loan thì em đã về lại Huế.

Khi ông John Mc Cain qua đời thì em khởi sự viết email nhắc ngày đó chúng mình.

Ba em cấm cản đừng yêu, hai đứa bây con nít ranh ưa dỗi hờn bạ đâu khóc đó. Bồ bịch bậy bạ xa lánh sách đèn thì sau này có nước đi ăn mày bỏ lớp xa thày cơ cực sẽ bày.

Ông vào rừng học tập khi thả ra bị thiếu hai mươi bốn giờ nên đơn trương giấy tờ duyệt xét không đủ tiêu chuẩn để dông diện H.O cam phận sống chung với lũ. Tao sống đây cũng như chết rồi vậy!
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

Khi xưa năm canh em đều ngủ ngon vì ru có chút xíu con thơ đã mê man thiêm thiếp giấc điệp, thôi quấy rầy. Ai nỡ đếm thời gian, thoáng chốc cái cò cái vạc đã đủ lông đủ cánh bay xa, chả thèm giẫm lúa nhà mình nữa. Gia cư buồn lặng, thoắt cái tuổi già đến bên thềm khiến nhà thêm mênh mông. Tuy chẳng con đàn cháu đống nhưng một gái một trai chúng nó cũng biết đẻ đái, mỗi năm ở chốn xa lộn về mái nhà xưa, đèo bồng thêm mấy “cục cưng” cho tía má hưởng ké niềm vui đoàn tụ dăm ba ngày, ông bà đau lưng trông cháu nội cháu ngoại làm giặc phá phách xáo trộn đủ điều trong cái ấp hẹp té. Khóc, cười cứ thế mà dài hơn năm canh. Con nít mà ba, phải năng động thế mới chóng lớn. Đứa con nói. Mẹ nó làm đồng minh hỗ trợ, ai như ba mày cứ y như con cù lần thích ngồi yên một chỗ, hèn gì giờ này như cây sậy hở tí là cảm mạo nhức đầu bắt tao nấu cháo với cạo gió liên hồi kỳ trận.
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

Mạ tôi không có nhiều áo dài, đâu chừng chỉ ba chiếc. Áo của mạ đúng là áo dài, dài miên man, vướng víu hai tà gần chấm gót. Cổ cao, in tuồng có độn mi-ca ở trong cho cứng cáp. Không mấy khi thấy mạ ủi, xếp trong tủ mà chừng như luôn phẳng phiu, chẳng nhăn nhàu. Thợ may khéo, đã đành, qua thời gian hàng vải lạ thường kia không hề thu rút lại một mảy may. Chúng vẫn ôm lấy, sát sao cơ thể một người đàn bà có đông con. Thường thì thời gian hậu sản, da thịt người mẹ hơi bị “phát tướng”, hơi bị sỗ sữa; nhưng mạ tôi cứ rứa, thuỷ chung thi gan cùng tuế nguyệt. Nếu dùng thuật ngữ mà thời buổi lạ lùng này, người trong nước cắc cớ ưa nhắc là “số đo ba vòng” thì chẳng cần dùng thước đo đạc, ngày đó mạ tôi vẫn “chuẩn” không cần “chỉnh”, không phì nhiêu chẳng giảm sút, ôm vào lòng vẫn ấm gọn một vòng tay, vẫn bất di bất dịch lượng suối trong nguồn chảy ra, vẫn chuối chín cây, vẫn biển Thái bình hiền hoà sóng vỗ êm đềm, che chở và bảo vệ suốt đời một bờ bãi luôn được bồi đắp phù sa. Có một câu tiếng Pháp viết như thế này: Je n’ai pas besoin de m’aimer avant de t’aimer, parce qu’il n’y a pas d’ordre, juste l’amour. Có lẽ tác giả chỉ dành cho tình yêu lứa đôi. Đâu cần phải yêu mình trước khi yêu người… Mình được mạ đẻ ra thì mình yêu thương mạ là chuyện ắt có và đủ. Không so đo, chẳng phân bì. Vẻ đẹp do tình yêu mang lại nó vốn thế.
(more…)

Hồ Đình Nghiêm

Vào sâu nội thành, khuất lấp hướng tây có căn nhà cổ được vây giữ giữa bao cây cao bóng cả. Chim chóc thường ghé tụ bầy hót lên đủ mọi cung bậc, nghe hân hoan, rót vào tai người cũng khiến trôi bớt bao phiền não. Dân cư trong nội thành dường như ai nấy đều biết tiếng chủ nhân căn nhà trầm tịch kia: Tên Nhàn, họ Khổng. Ba đời đều văn hay chữ tốt, hiểu biết rộng, chí thú xem sách vở là hiền hữu, là tình nhân, là kho báu, là vật bất ly thân. Nhà đầy sách, rộng ba gian thì rường cột kia đã thứ lớp xếp cho sách lưu trú tới hai gian. Một không gian chật cứng những bìa những gáy những trang giấy những chữ nghĩa những điển tích những điều hay lẽ phải bao đời truyền lại.
(more…)